ÖZET
Bu çalışmada madde kullanımı ve bağımlılığı alanında son on yıl içerisinde TÜBİTAK ULAKBİM TR dizininde yer alan çalışmalarda kullanılan terimlerin uygunluğunun değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Araştırmada “madde, uyuşturucu, kötüye kullanım, yanlış kullanım, yasadışı madde, bağımlılık yapıcı madde, esrar, kannabis, afyon, morfin, eroin, opiyat, opioid, opium, ekstazi, metamfetamin, amfetamin, bağımlılık, kullanıcı, narkotik, madde testi, uyuşturucu, uyarıcı ve keyif verici, bonzai, ekstazi, captagon” terimlerini anahtar kelimelerinde kullanan, 2013-2022 yılları arasında Türkiye’de yapılmış, Türkçe dilinde, TÜBİTAK ULAKBİM TR dizininde yer alan dergilerde yayınlanmış çalışmalar dahil edilmiştir. Makaleler, Türkçe-İngilizce anahtar kelimelerin uyumu; kullanıcı ve bağımlı terimlerinin güncel tanı ölçütlerine uygun biçimde kullanımı; madde isimlerinin güncel ve amacına uygun kullanımı ve özel olarak kannabinoidler ile ilgili terimlerin uygun kullanımı açılarından incelenmiştir.
Ölçütlere göre çalışmaya dahil edilen 156 makalenin %39,1’inde madde isimlerinin uygun olmayan kullanımı saptandı. Sosyal bilimler alanında dizinlenen dergilerde yayınlanan makalelerde, maddelerin anlamlı olarak daha fazla uygun olmayan terimlerle ifade edildiği görüldü [χ2 (2)=21,64; Cramer’s V=0,37, p=0,001] Araştırmaların birinci yazarlarının sağlık bilimlerinde görev yapıyor olması durumunda anlamlı olarak daha yüksek oranda madde isimleri için uygun terimlerin kullanıldığı saptandı [χ2 (2)=7,78; Cramer’s V=0,22; p=0,02].
Madde kullanımı ile ilgili akademik çalışmalarda Türkçe-İngilizce anahtar kelimelerin uyumu; kullanıcı ve bağımlı terimlerinin güncel tanı ölçütlerine uygun biçimde kullanımı; madde isimlerinin güncel ve amacına uygun kullanımı ve özel olarak kannabinoidler ile ilgili terimlerin uygun kullanımı açılarından terminolojik sorunlar dikkat çekmektedir. Madde isimlerinin uygun kullanılmaması sorunu sağlık bilimleri dışındaki disiplinlerde daha yaygındı. Bağımlılık alanında akademik dilin uygun kullanımına yönelik çalışmalar, bu alandaki disiplinler arası iş birliğini güçlendirebilir.
