İşkence Tanısında Kemik Sintigrafisinin Yeri
DOI:
https://doi.org/10.17986/blm.2016116595Anahtar Kelimeler:
işkence- kemik sintigrafisi- işkencenin belgelenmesi.tanılama yöntemi- İstanbul protokolüÖz
Amaç: İşkence uluslararası insan haklan ve insancıl hukuk belgeleri ile mutlak yasak olarak kabul edilmesine rağmen halen tüm dünyada varlığını sürdüren bir insanlık suçudur. Türkiye gibi geçmişinde askeri darbeler yaşamış ülkelerde yüzbinlerce insanı etkilemiş, travmayı kuşaktan kuşağa aktararak toplumu derin bir şekilde yaralamıştır. İşkencenin belgelenmesi ise işkence ile mücadelenin en önemli basamaklarından biridir ve uluslar arası standartlarını da İstanbul Protokolü vermektedir.
Uzun yıllar önce işkenceye maruz kalmış kişilerde işkencenin tıbbi delillerini ortaya koymanın zorluğu ve /veya fiziksel ya da radyolojik delillerin yetersiz kaldığı durumlar nedeniyle başka ileri tanılama yöntemleri kullanılabilir mi sorusu gündeme gelmiş ve kemik sintigrafisinin bir tanılama yöntemi olarak kullanılabilirliği denenmiştir. Bu çalışmada işkence görenlere tedavi-rehabilitasyon ve belgeleme hizmeti sunan Türkiye İnsan Haklan Vakfı olgulanmn verileri üzerinden sintigrafınin bir tanı yöntemi olarak değerini göstermek amaçlanmış ve literatür eşliğinde tartışılmıştır.
Gereç ve Yöntem: Türkiye İnsan Haklan Vakfı Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezlerine 1991-2012 yıllan arasında başvuran 13477 olgu arasından kemik sintigrafi taraması yapılan 415 olgu çalışmaya alındı. Olguların tedavi dosyaları geriye dönük; cinsiyet, yaş, sosyoekonomik durum, uygulanan işkence yöntemi, işkence sıklığı, işkence süresi, işkence üzerinden geçen süre, fiziksel bulgular ve kemik sintigrafi bulguları açısından değerlendirildi.
Bulgular: Olguların hepsi kaba dayak işkence yöntemi ve birden fazla ağır fiziksel hasar yaratan işkence yöntemlerine maruz kalmışü. 65’i kadın (% 15.7), 350’si erkek (% 84.3), yaş ortalaması 30.98 ±9.67 (aralık 11-72 yaş)’tı. Sintigrafi taraması yapılan 415 olgunun 232’si (% 56) travmatik nedenli sintigrafi pozitifti, literatür ile uyumlu bulundu. İşkenceye maruz kalma süresinin uzamasıyla (7 gün ve üzeri) sintigrafi pozitifliğinin arttığı görüldü.
Sonuç: Kemik sintigrafisi; geç dönem başvurularda ya da fiziksel bir bulgu tespit edilemeyen işkence iddiası ile başvurmuş olguların değerlendirilmesi ve belgelenmesinde non-invaziv bir tanılama yöntemi olarak önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: İşkence, Kemik Sintigrafisi, İşkencenin Belgelenmesi.Tanılama Yöntemi, İstanbul Protokolü.
İndirmeler
Kaynaklar
Amnesty International. Torture and medical neglect of prisoners. Amnesty International Publication, London, 1988.
Türkiye İnsan Hakları Vakfı 1990-92 Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezleri Raporu. TİHV yayınları No:3, Ankara, 1993. TİHV web sitesi; http://www.tihv.org.tr/wp-content/uploads/2015/03/Ra_1990_1992_Tedavi_ve_Rehabilitasyon_Merkezleri_Raporu.pdf, Erişim tarihi: 20.11.2015
Yılmaz D, Özyıldırım İ, Ünüvar Ü, Kutlu L, Korur Fincancı Ş. Türkiye’de İşkencenin 22 Yılı: Türkiye İnsan Hakları Vakfı Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezleri 1991-2012 Yılları Arasındaki Başvurularının Değerlendirmesi, Ön Çalışma. Editörler; Ünüvar Ü, Yılmaz D. TİHV Yayınları No: 100, ISBN: 978-605-9880-01-5, Mart 2015, Ankara. TİHV web sitesi; http://www.tihv.org.tr/wp-content/uploads/2015/03/100-T%C3%BCrkiyede-%C4%B0%C5%9Fkencenin-22-Y%C4%B1l%C4%B1.pdf, Erişim tarihi: 20.11.2015.
İstanbul Protokolü: İşkence ve Diğer Zalimane, İnsanlık Dışı, Aşağılayıcı Muamele veya Cezaların Etkili Biçimde Soruşturulması ve Belgelenmesi İçin Kılavuz. Birleşmiş Milletler Yayınları, Profesyonel Eğitim Serisi No: 8, Cenevre, 2001.
Schmidt C, Deininger HK. The occult fracture in the roentgen picture and its detection using bone scintigraphy. Radiologe 1985; 25:104–07.
Lök V, Tunca M, Kumanlioglu K, Kapkin E, Dirik G. Bone scintigraphy as clue to previous torture. Lancet 1991; 337: 846-47. DOI: https://doi.org/10.1016/0140-6736(91)92548-G
Lök V, Tunca M, Kapkin E, et al. Önceki işkencenin delili olarak kemik sintigrafisi; 62 hastadan deliller. TİHV 1994 Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezleri Raporu, , sf; 91-96. TİHV yayınları, Ankara, 1995. TİHV web sitesi; http://www.tihv.org.tr/wp-content/uploads/2013/11/Ra_1994_Tedavi_ve_Rehabilitasyon_Merkezleri_Raporu.pdf, Erişim tarihi 15.11.2015.
Mirzaei S, Knoll P, Lipp RW, Wenzel Th, Koriska K, Köhn H. Bone scintigraphy in screening of torture survivors. Lancet 1998; 352: 949-951. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(98)05049-1
McDougall IR: Skeletal scintigraphy (Medical Progress). West J Med 1979; 130:503-14.
Hodler J. Von Schulthess G.K, Zollikofer Ch.L. Musculoskeletal Diseases. Diagnostic imaging and interventional techniques. 37th International Diagnostic Course in Davos (IDKD). Davos, April 2-8, 2005. Springer-Verlag Italia 2005. DOI: https://doi.org/10.1007/b137544
Horger M, Bares R. The role of single-photon emission computed tomography/computed tomography in benign and malignant bone disease. Semin Nucl Med 2006; 36:286–94. DOI: https://doi.org/10.1053/j.semnuclmed.2006.05.001
Shehab D, Elgazzar A, Collier BD, et al. Impact of three-phase bone scintigraphy on the diagnosis and treatment of complex regional pain syndrome type I or reflex sympathetic dystrophy. Med Princ Pract 2006; 15:46–51. DOI: https://doi.org/10.1159/000089385
Romer W, Nomayr A, Uder M, Bautz W, Kuwert T. SPECT-guided CT for evaluating foci of increased bone metabolism classified as indeterminate on SPECT in cancer patients. J Nucl Med 2006; 47:1102–06.
Horger M, Eschmann SM, Pfannenberg C, et al. Evaluation of combined transmission and emission tomography for classification of skeletal lesions. AJR 2004; 183:655–61. DOI: https://doi.org/10.2214/ajr.183.3.1830655
Delpassand ES, Dhekne RD, Barron BJ, Moore WH. Evaluation of soft tissue injuries by Tc-99m bone agent scintigraphy. Clin Nuc Med 1991; 16: 309-14. DOI: https://doi.org/10.1097/00003072-199105000-00002
Öztop F, Lök V, Baykal T, Tunca M. Deride elektrik işkence izleri. TİHV 1994 Tedavi ve Rehabilitasyon Merkezleri Raporu, sf; 97-104. TİHV yayınları, Ankara, 1995. TİHV web sitesi; http://www.tihv.org.tr/wp-content/uploads/2013/11/Ra_1994_Tedavi_ve_Rehabilitasyon_Merkezleri_Raporu.pdf, Erişim tarihi 15.11.2015.
Conway JJ, Collins M, Tanz RR, et al. The role of bone scintigraphy in detecting child abuse. Semin Nucl Med 1993; 23: 321–33. DOI: https://doi.org/10.1016/S0001-2998(05)80111-4
Haase GM, Ortiz VN, Sfankianakis GN, et al. The value of radionuclide bone scanning in the early recognition of deliberate child abuse. J Trauma 1980; 20: 873–75. DOI: https://doi.org/10.1097/00005373-198010000-00009
Smith FW, Gilday DL, Ash JM, et al. Unsuspected costovertebral fractures demonstrated by bone scanning in the child abuse syndrome. Ped Radiol 1980; 10: 103–06. DOI: https://doi.org/10.1007/BF01001749
Matin P. Bone scintigraphy in the diagnosis and management of traumatic injury. Semin Nucl Med 1983; 13: 104–22. DOI: https://doi.org/10.1016/S0001-2998(83)80004-X
Geslien GE, Thrall JH, Espinosa JL, et al. Early detection of stress fractures using 99m Tc-polyphosphate. Radiology 1976; 121: 683–87. DOI: https://doi.org/10.1148/121.3.683
Özkalıpçı Ö, Şahin Ü, Baykal T ve ark. İşkence Atlası: İşkencenin Tıbbi Olarak Belgelendirilmesinde Muayene ve tanısal İnceleme Sonuçlarının Kullanımı. Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları No: 32, Agora Kitaplığı, Ankara, 2007.
Ozkalipci O, Unuvar U, Sahin U, Irencin S, Korur Fincanci S. A significant diagnostic method in torture investigation: Bone scintigraphy. Forensic Sci Int 2013; 226: 142-45. DOI: https://doi.org/10.1016/j.forsciint.2012.12.019
Matheson GO, Clement DB, McKenzie DC, Taunton JE, Lloyd-Smith DR, MacIntyre JG. Stress fractures in athletes. A study of 320 cases. Am J Sports Med. 1987;15(1):46-58. DOI: https://doi.org/10.1177/036354658701500107
Matin P. Basic principles of nuclear medicine techniques for detection and evaluation of trauma and sports medicine injuries. Semin Nucl Med. 1988;18(2):90-112. DOI: https://doi.org/10.1016/S0001-2998(88)80003-5
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Dergimiz ve bu internet sitesinin tüm içeriği Creative Commons Attribution (CC-BY) lisansının şartları ile ruhsatlandırılmıştır. Creative Commons Attribution Lisansı, kullanıcıların bir makaleyi kopyalamasına, dağıtmasına ve nakletmesine, makaleyi uyarlamasına ve makalenin ticari olarak kullanılmasına imkan tanımaktadır. CC BY lisansı, yazarına uygun şekilde atfedildiği sürece açık erişimli bir makalenin ticari ve ticari olmayan mahiyette kullanılmasına izin vermektedir.
