Sağlık Tedbiri Kapsamında Değerlendirilen Ergenlerde Madde Kullanımı ile İlişkili Faktörler
DOI:
https://doi.org/10.17986/blm.1673Anahtar Kelimeler:
Ergenlik- Bağımlılık- Madde kullanımı- Sağlık tedbiri- İhmal- İstismarÖz
Amaç: Bu çalışmada son bir yıl içinde sağlık tedbiri polikliniğimize başvuran olguların kullandıkları maddelerin incelenmesi, madde kullanan ve kullanmayan hastaların sosyo-demografik ve klinik özelliklerinin karşılaştırılması amaçlandı.
Yöntem: Eylül 2021 ile Ağustos 2022 tarihleri arasında bir tıp fakültesi eğitim ve araştırma hastanesi sağlık tedbiri polikliniğine başvuran, 14-18 yaş aralığındaki olguların dosyaları geriye dönük olarak incelendi. Dosya bilgileri eksik olmayan 75 olgunun verileri kaydedilerek analiz edildi.
Bulgular: Çalışmaya 75 hasta (47 kız, 28 erkek) dahil edildi. Otuz dört hastanın (21 kız, 13 erkek) madde kullanımı mevcuttu. Yaş ortalaması 15,9±1,2, ortalama eğitim süresi 9,5±1,9 yıl bulundu. Danışmanlık tedbiri %72 (n=54), eğitim tedbiri %29,3 (n=22), bakım tedbiri %22,7 (n=17) idi. Sigara ve alkol kullanımı (p=0,001), okul devamsızlığı (p=0,002), suç işleme (p=0,012), olumsuz yaşam olayı sayısı (p=0,025), duygusal istismar maruziyeti (p=0,025) ve bakım tedbiri (p=0,017) madde kullanımı olan hastalarda daha yüksek bulundu. Madde kullanan hastalarda akademik başarı daha düşüktü (p=0,001). Şehir merkezinde ikamet edenlerde ilçe ve kırsal bölgeye oranla daha fazla madde kullanımı tespit edildi (p=0,002). Madde kullanan grupta en az bir psikiyatri tanı (p=0,016), birden fazla psikiyatrik tanı (p=0,001) ve davranım bozukluğu (p=0,001) daha sık tespit edildi. Esrar, madde kullanan grupta en sık (%79,4) kullanılan maddeydi.
Sonuç: Sağlık tedbiri kapsamında izlenen ve madde kullanan ergenler, bazı sosyo-demografik ve klinik özellikler açısından madde kullanımı olmayan gruptan faklıdır. Bu özelliklerin bilinmesi tedbir hastaları ile çalışan adli tıp ve çocuk ergen ruh sağlığı kliniklerinin önleme ve tedavi çalışmalarına katkı sunabilir. Bu nedenle klinikler arası iş birliğinin artırılması önerilmektedir.
İndirmeler
Kaynaklar
Akyel B, Yüncü Z. Ergenlerde madde kullanımının önlenmesinde koruyucu psikososyal özelliklerin geliştirilmesi. In: Yüncü Z, editor. Ergen Bağımlılığı. 1. Baskı Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019. ss. 62-7.
Siyez DM. Ergen madde bağımlılığında risk ve koruyucu faktör olarak ebeveynler, sorunlu aile yönetimi. In: Yüncü Z, editor. Ergen Bağımlılığı. 1. Baskı Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019. ss. 18-24.
Demirci Çiftçi A, Yalçın Ö. Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları. In: Pekcanlar Akay A, Ercan ES, editors. Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları. 1. Baskı Ankara: Türkiye Çocuk ve Genç Psikiyatrisi Derneği Yayınları; 2016.
Kulak JA, Griswold KS. Adolescent substance use and misuse: Recognition and management. Am Fam Physician. 2019;99(11):689-96.
15 Temmuz 2005 tarihinde 25876 Sayı ile T.C. Resmi Gazete’de yayımlanan 03.07.2005 Kabul Tarihli 5395 Numaralı Çocuk Koruma Kanunu.
27 Mayıs 1983 tarihinde 18059 Sayı ile T.C. Resmi Gazete’de yayımlanan 24.05.1983 Kabul Tarihli 2828 Numaralı Sosyal Hizmet Kanunu.
Nasıroğlu S. Sağlık tedbiri alınan çocuk ve ergenlerin ruhsal açıdan değerlendirilmesi. Cukurova Medical Journal. 2017;42(3):484-9.https://doi.org/10.17826/cutf.296421 DOI: https://doi.org/10.17826/cutf.296421
Aksu H, Karakoç Demirkaya S, Gürbüz Özgür B, Gün B. Aydın ilinde bir yıldaki çocuk ve ergen adli olguların değerlendirilmesi. Anatolian Journal of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi. 2013;14(4). doi: 10.5455/apd.43501 DOI: https://doi.org/10.5455/apd.43501
Güller B, Yaylacı F. Sağlık tedbiri nedeniyle takip edilen çocuk ve ergenlerin sosyo-demografik ve klinik özellikleri. Turk J Child Adolesc Ment Health. 2021;29(2):67-74.https://doi.org/10.4274/tjcamh.galenos.2021.38257 DOI: https://doi.org/10.4274/tjcamh.galenos.2021.38257
Şişmanlar ŞG, Dursun Y, Ünverdi G, Olgun NN, Coşkun A. Sağlık tedbiri kararı bulunan çocuklarda aile aidiyeti ile ilişkili etkenler. Arch Neuropsychiatry. 2022;59:303−8. https://doi.org/10.29399/npa.27915 DOI: https://doi.org/10.29399/npa.27915
Beck AT. An inventry for measuring depression. Arch Gen Psychiatry. 1961;4:561-71.https://doi.org/10.1001/archpsyc.1961.01710120031004 DOI: https://doi.org/10.1001/archpsyc.1961.01710120031004
Hisli N. Beck depresyon envanterininuniversiteogrencileriicingecerliligi, guvenilirligi(A reliabilityandvaliditystudy of BeckDepression Inventory in a universitystudentsample). J Psychol. 1989;7:3-13.
Pynoos RS, Frederick C, Nader K, Arroyo W, Steinberg A, Eth S, et al. Life threat and posttraumatic stress in school-age children. Arch Gen Psychiatry. 1987;44(12):1057-63.https://doi.org/10.1001/archpsyc.1987.01800240031005 DOI: https://doi.org/10.1001/archpsyc.1987.01800240031005
Erden G, Kılıç EZ, Uslu Rİ, Kerimoğlu E. Çocuklar için travma sonrası stres tepki ölçeği: Türkçe geçerlik, güvenirlik ön çalışması. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi. 1999;6(3):143-9.
Spielberger CD, Vagg PR, Barker LR, Donham GW, Westberry LG. The factor structure of the state-trait anxiety inventory. Stress and anxiety. 1980;7:95-109.
Oner N, Le Compte A. Durumluk Sürekli Kaygı Envanteri El Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları; 1985.
Bugbee BA, Beck KH, Fryer CS, Arria AM. Substance use, academic performance, and academic engagement among high school seniors. Journal of School Health. 2019;89(2).https://doi.org/10.1111/josh.12723 DOI: https://doi.org/10.1111/josh.12723
Bachman JG, Schulenberg JE, Freedman-Doan P, O'Malley PM, Johnston LD. The education-drug use connection: How successes and failures in school relate to adolescent smoking, drinking, drug use, and delinquency. Psychology Press; 2008.https://doi.org/10.4324/9780203809709 DOI: https://doi.org/10.4324/9780203809709
Ellickson PL, Martino SC, Collins RL. Marijuana use from adolescence to young adulthood: Multiple developmental trajectories and their associated outcomes. Health Psychology. 2004;23(3).https://doi.org/10.1037/0278-6133.23.3.299 DOI: https://doi.org/10.1037/0278-6133.23.3.299
Homel J, Thompson K, Leadbeater B. Trajectories of marijuana use in youth ages 15-25: Implications for post secondary education experiences. J Stud Alcohol Drugs. 2014;75(4).https://doi.org/10.15288/jsad.2014.75.674 DOI: https://doi.org/10.15288/jsad.2014.75.674
Brook JS, Stimmel MA, Zhang C, Brook DW. Theassociation between earlier marijuana use and subsequent academic achievement and health problems: A longitudinal study. American Journal on Addictions. 2008;17(2):155-60.https://doi.org/10.1080/10550490701860930 DOI: https://doi.org/10.1080/10550490701860930
Jiang Y, Mermin J, Perry D, Hesser J. The relationship of multiple, simultaneously occurring health risk behaviors to academic performance of high school students. J BehavHealth. 2013;2(1).https://doi.org/10.5455/jbh.20130103102935 DOI: https://doi.org/10.5455/jbh.20130103102935
Cohn A, Villanti A, Richardson A, Rath JM, Williams V, Stanton C, et al. The association between alcohol, marijuana use, and new and emerging tobacco products in a young adult population. Addictive Behaviors. 2015 Sep;48:79-88.https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2015.02.00 DOI: https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2015.02.005
Ohannessian CM, Finan LJ, Schulz J, Hesselbrock V. A long-term longitudinal examination of the effect of early onset of alcohol and drug use on later alcohol abuse. Subst Abus. 2015 Oct 2;36(4):440-4.https://doi.org/10.1080/08897077.2014.989353 DOI: https://doi.org/10.1080/08897077.2014.989353
Passarotti AM, Crane NA, Hedeker D, Mermelstein RJ. Longitudinal trajectories of marijuana use from adolescence to young adulthood. AddictiveBehaviors. 2015 Jun;45:301-8.https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2015.02.008 DOI: https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2015.02.008
Zhang C, Brook JS, Leukefeld CG, Brook DW. Trajectories of marijuana use from adolescence to adulthood as predictors of unemployment status in the early forties. Am J Addict. 2016 Apr;25(3):203-9.https://doi.org/10.1111/ajad.12361 DOI: https://doi.org/10.1111/ajad.12361
Griffin KW, Lowe SR, Botvin C, Acevedo BP. Patterns of adolescent tobacco and alcohol use as predictors of illicit and prescription drug abuse in minority young adults. J Prev Interv Community. 2019 Jul 3;47(3):228-42.https://doi.org/10.1080/10852352.2019.1603672 DOI: https://doi.org/10.1080/10852352.2019.1603672
Anderberg M, Dahlberg M, Wennberg P. Criminality among young people with substance use problems in Sweden: A one-year follow-up study. J Drug Issues. 2022 Jul 2;52(3):406-20.https://doi.org/10.1177/00220426211046596 DOI: https://doi.org/10.1177/00220426211046596
Saladino V, Mosca O, Petruccelli F, Hoelzlhammer L, Lauriola M, Verrastro V, et al. The vicious cycle: Problematic family relations, substance abuse, and crime in adolescence: A narrative review. Front Psychol. 2021 Jul 26;12.https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.673954 DOI: https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.673954
Dennis M, Godley SH, Diamond G, Tims FM, Babor T, Donaldson J, et al. The cannabis youth treatment (CYT) study: Main findings from two randomized trials. J Subst Abuse Treat. 2004;27(3).https://doi.org/10.1016/j.jsat.2003.09.005 DOI: https://doi.org/10.1016/j.jsat.2003.09.005
Karatoprak S, Uzun N. Sociodemographic and clinical evaluation of inpatient adolescents in child and adolescent substance treatment center/cocuk ve ergen madde tedavi merkezinde yatarak tedavi gorenergenlerin sosyodemografik ve klinik degerlendirilmesi. TurkishJournal of Child and Adolescent Mental Health. 2020;27(2):110-6.https://doi.org/10.4274/tjcamh.galenos.2020.63825 DOI: https://doi.org/10.4274/tjcamh.galenos.2020.63825
Şirin H, Uzun ME. Madde kullanım bozukluğu tanısıyla ÇEMATEM'de tedavi gören ergen hastaların sosyodemografik ve klinik özellikleri: Bursa örneklemi. Turk J Child Adolesc MentHealth. 2021;28(2):151-8. https://doi.org/10.4274/tjcamh.galenos.2021.46330 DOI: https://doi.org/10.4274/tjcamh.galenos.2021.46330
Kardaş Ö, Kardaş B. Çocuk ve ergen madde bağımlılığı tedavi merkezine başvuran olguların sosyodemografik ve madde kullanım özelliklerinin incelenmesi. Bağımlılık Dergisi. 2023;24(2):174-85.https://doi.org/10.51982/bagimli.1112645 DOI: https://doi.org/10.51982/bagimli.1112645
Kardaş Ö. Bağımlılık ve Göç. In: Dilbaz N, Göğcegöz I, Noyan CO, Kazan Kızılkurt Ö, editors. Bağımlılık Tanı ve Tedavi Temel Kitabı. 1. Baskı Ankara: Nobel Tıp Kitapevleri; 2021. ss. 633-40.
Şencan F, Canatan K. Göç ve kentleşme sürecinde ergenleri madde kullanımına yönelten sosyal bağlamın analizi. Sosyal Çalışma Dergisi. 2020;4(2):115-25.
Sarıipek DB. İç göç ve kent ile bütünleşme: Kocaeli ili alan araştırması. SGD-Sosyal Güvenlik Dergisi. 2015;5(2):37-69.
Kardaş Ö. Ergenlerdeki alkol ve madde kullanım bozukluğunda komorbidite. In: Evren Cüneyt, editor. Alkol ve Madde Kullanım Bozukluklarında Özel Durumlar ve Komorbidite. 1. Baskı İstanbul: Yerküre Tanıtım ve Yayıncılık Hizmetleri; 2019. ss. 187-97.
Heradstveit O, Hysing M, Breivik K, Skogen JC, Askeland KG. Negative life events, protective factors, and substance-related problems: A study of resilience in adolescence. Subst Use Misuse. 2023 Mar 21;58(4):471-80.https://doi.org/10.1080/10826084.2022.2161319 DOI: https://doi.org/10.1080/10826084.2022.2161319
Bullerjahn MR, Charles NE, Burns LC, Barry CT. Impulsivity and stressful life events independently relate to problematic substance use in at-risk adolescents. Int J Ment Health Addict. 2022.https://doi.org/10.1007/s11469-021-00725-6 DOI: https://doi.org/10.1007/s11469-021-00725-6
Bilgin Ö, Yetimoğlu EN. Çocuk koruma ilk müdahale ve değerlendirme birimleri: Birime teslim edilen çocuklara ilişkin bir araştırma. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi. 2018;2(1):25-50.
Bilaç Ö, Kavurma C, Önder A, Doğan Y, Uzunoğlu G, Ozan E. Bir bölge ruh sağlığı hastanesi çocuk ve ergen yataklı servisinde madde kullanımı nedeniyle yatarak tedavi gören gençlerin klinik ve sosyodemografik özellikleri. Klinik Psikiyatri Dergisi. 2019;22(4):463-71. https://doi.org/10.5505/kpd.2019.30075 DOI: https://doi.org/10.5505/kpd.2019.30075
Masroor A, Patel RS, Bhimanadham NN, Raveendran S, Ahmad N, Queeneth U, et al. Conduct disorder-related hospitalization and substance use disorders in american teens. Behavioral Sciences. 2019;9(7).https://doi.org/10.3390/bs9070073 DOI: https://doi.org/10.3390/bs9070073
Bukstein OG. Conduct disorder and delinquency and substance use disorders. In: Youth Substance Abuse and Co-occurring Disorders. Arlington, VA, US: American Psychiatric Publishing, Inc. 2016. pp. 81-102
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Adli Tıp Bülteni
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimiz ve bu internet sitesinin tüm içeriği Creative Commons Attribution (CC-BY) lisansının şartları ile ruhsatlandırılmıştır. Creative Commons Attribution Lisansı, kullanıcıların bir makaleyi kopyalamasına, dağıtmasına ve nakletmesine, makaleyi uyarlamasına ve makalenin ticari olarak kullanılmasına imkan tanımaktadır. CC BY lisansı, yazarına uygun şekilde atfedildiği sürece açık erişimli bir makalenin ticari ve ticari olmayan mahiyette kullanılmasına izin vermektedir.
