Hukuka Aykırı Şekilde Yapılan Organ Nakillerinin Türk Ceza Kanunu Madde 25/2 Açısından Değerlendirilmesi
DOI:
https://doi.org/10.17986/blm.1627Anahtar Kelimeler:
Organ Nakli- Organ Ticareti- Adli TıpÖz
Amaç: Organ nakli sırasında sahte kimlik düzenlenilerek veya başkasına ait kimlikler kullanılarak organ alım-satımı yapılması veya organ bekleme listesini atlayarak bir an önce organ naklinin gerçekleştirilmeye çalışılması gibi teşebbüsler olabilmektedir. Organlarını satan kişilere kanunda bulunan cezaların hafifletici sebepleri zaten uygulanırken, son yıllarda Yargıtay’ın aldığı kararlar doğrultusunda, organ satın aldığı iddia edilen kişilerin Türk Ceza Kanunu’nun (TCK) 25/2 maddesi açısından değerlendirilmesi istenmektedir. Bu çalışmada Akdeniz Üniversitesi Adli Tıp Anabilim Dalı’na TCK 25/2 kapsamında başvuran olgulara yaklaşımın tartışılması amaçlanmıştır.
Yöntem: Bu retrospektif çalışmada Akdeniz Üniversitesi Hastanesi Adli Tıp Anabilim Dalı tarafından 01.01.2019 ile 31.12.2021 tarihleri arasında düzenlenmiş adli raporların tamamı incelenerek, usulsüz organ nakil işlemleri nedeniyle, gönderen adli makam tarafından TCK 25/2 açısından değerlendirilmesi istenen olgular çalışmaya dahil edilmiştir.
Bulgular: 2019-2021 yılları arasında toplam dokuz olgunun TCK 25/2 kapsamında değerlendirilmesi amacıyla anabilim dalımıza yönlendirildiği tespit edilmiştir. Bu olgulardan beşinin kimlik sahteciliği yaptığı, altı olgunun naklinin tamamlandıktan sonra uygunsuz nakil yapıldığının tespitinin yapıldığı anlaşılmıştır.
Sonuç: TCK 25/2. maddesi bir zorunluluk durumunda, kişinin, kendisinin veya başkasının sahip olduğu bir hakka yönelik ağır ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya başkasını kurtarmak amacıyla yaptığı davranışlar ile ilgili ceza sorumluluğunun bulunmadığını ifade etmektedir. Son dönem böbrek hastalıkları, giderek artan sıklığı, morbidite ve mortalitesi nedeniyle önemli bir halk sağlığı sorunu olmakla birlikte, son dönem böbrek hastalarında hemodiyaliz, periton diyalizi gibi tedavi alternatifleri mevcuttur. Yapılan muayene ve tıbbi evrak değerlendirilmesi sonucunda, bu olguların nakil öncesinde hemodiyaliz veya periton diyalizi yapılmasına engel teşkil eden bir tıbbi problemlerinin olmadığına kanaat getirilmiştir.
İndirmeler
Kaynaklar
Starzl TE. Landmark perspective: The landmark identical twin case. JAMA. 1984;251(19):2572-3. https://doi.org/10.1001/jama.1984.03340430070036 DOI: https://doi.org/10.1001/jama.251.19.2572
Türkiye Biyoetik Derneği Organ Nakli ve Etik İlkeler Raporu. 2012 [Erişim tarihi: 13 Mayıs 2022]. Erişim linki: https://biyoetik.org.tr/wp-content/uploads/2019/09/TBD_OrganNakli_Raporuu.pdf
Shimazono Y. The state of the international organ trade: A provisional picture based on integration of available information. Bull World Health Organ. 2007;85(12):955-62. https://doi.org/10.2471/BLT.06.039370 DOI: https://doi.org/10.2471/BLT.06.039370
Süren ÖK. Organ ve doku naklinin yasal ve etik açıdan incelenmesi. TBB Dergisi. 2007;73:175-95.
Huang S, Tang Y, Zhu Z, Yang J, Zhang Z, Wang L, et al. Outcomes of Organ Transplantation from Donors with a Cancer History. Med Sci Monit. 2018;24:997-1007. https://doi.org/10.12659/MSM.909059 DOI: https://doi.org/10.12659/MSM.909059
Veroux M, Ardita V, Corona D, Giaquinta A, Ekser B, Sinagra N, et al. Kidney Transplantation From Donors with Hepatitis B. Med Sci Monit. 2016;22:1427-34. https://doi.org/10.12659/MSM.896048 DOI: https://doi.org/10.12659/MSM.896048
International Registry in Organ Donation and Transplantation [Internet]. IRODaT Newsletter 2021. 2021. [Erişim tarihi: 13 Mayıs 2022]. Erişim linki: https://www.irodat.org/img/database/pdf/Irodat%20December_final%202020.pdf
Yücetin L, Keçecioğlu N, Ersoy FF. Türkiye’de organ bağışı ve nakline bir bakış. Diyaliz Transplantasyon ve Yanık. 2003;14(2):115-8.
Altınanahtar A. Dünya’da ve Türkiye’de organ tedariki ve nakli: İktisadi perspektifler, sorunlar ve çözüm önerileri. Sosyoekonomi. 2016;24(28):11-30. https://doi.org/10.17233/se.77392 DOI: https://doi.org/10.17233/se.77392
Yaman S, Çağatay H. Organ Ticaretinin Etik ve Pratik Sonucu. Memleket Siyaset Yönetim. 2020;15(34):373-402.
Vural A, Cantürk G. Türk Hukukunda Organ ve Doku Nakli [Organ and Tissue Transplantation in Turkish Law]. In: Erkol Z, Doğramacı Y, editors. Tıp Hukuku. Ankara: Türkiye Klinikleri; 2019. p. 62-71.
Larijani B, Zahedi F, Taheri E. Ethical and legal aspects of organ transplantation in Iran. Transplant Proc. 2004;36(5):1241-4. https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2004.05.065 DOI: https://doi.org/10.1016/j.transproceed.2004.05.065
Griffin A. Kidneys on demand. BMJ. 2007;334(7592):502-5. https://doi.org/10.1136/bmj.39141.493148.94 DOI: https://doi.org/10.1136/bmj.39141.493148.94
Major RW. Paying kidney donors: time to follow Iran? Mcgill J Med. 2008;11(1):67-9. https://doi.org/10.26443/mjm.v11i1.408 DOI: https://doi.org/10.26443/mjm.v11i1.408
Joralemon D. Shifting ethics: debating the incentive question in organ transplantation. J Med Ethics. 2001;27(1):30-5. https://doi.org/10.1136/jme.27.1.30 DOI: https://doi.org/10.1136/jme.27.1.30
Denise SH. Regulating the sale of human organs. Va Law Rev. 1985;71(6):1015-38. https://doi.org/10.2307/1072918 DOI: https://doi.org/10.2307/1072918
Kasiske BL, Snyder JJ, Matas AJ, Ellison MD, Gill JS, Kausz AT. Preemptive kidney transplantation: the advantage and the advantaged. J Am Soc Nephrol. 2002;13(5):1358-64. https://doi.org/10.1097/01.ASN.0000013295.11876.C9 DOI: https://doi.org/10.1097/01.ASN.0000013295.11876.C9
Murdeshwar HN, Anjum F. Hemodialysis. In StatPearls [Internet]; StatPearls Publishing: Treasure Island, FL, USA, 2022.
Abdel-Kader K, Unruh ML, Weisbord SD. Symptom burden, depression, and quality of life in chronic and end-stage kidney disease. Clin J Am Soc Nephrol. 2009;4(6):1057-64. https://doi.org/10.2215/CJN.00430109 DOI: https://doi.org/10.2215/CJN.00430109
Liyanage T, Ninomiya T, Jha V, Neal B, Patrice HM, Okpechi I, et al. Worldwide access to treatment for end-stage kidney disease: a systematic review. Lancet. 2015;385(9981):1975-82. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(14)61601-9 DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(14)61601-9
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 Adli Tıp Bülteni
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimiz ve bu internet sitesinin tüm içeriği Creative Commons Attribution (CC-BY) lisansının şartları ile ruhsatlandırılmıştır. Creative Commons Attribution Lisansı, kullanıcıların bir makaleyi kopyalamasına, dağıtmasına ve nakletmesine, makaleyi uyarlamasına ve makalenin ticari olarak kullanılmasına imkan tanımaktadır. CC BY lisansı, yazarına uygun şekilde atfedildiği sürece açık erişimli bir makalenin ticari ve ticari olmayan mahiyette kullanılmasına izin vermektedir.
