Adli DNA Veritabanı Hakkında Görüş ve Tutumların İncelenmesi: Tıp Fakültesi Öğrencileri, Adli Tıp ve Genetik Doktorları
DOI:
https://doi.org/10.17986/blm.1699Anahtar Kelimeler:
adli dna veritabanı- adli tıp- hekim- genetik- anketÖz
Amaç: Bu çalışmada tıp fakültesi öğrencileri, adli tıp ve genetik uzmanları ile tıpta uzmanlık öğrencileri ve genetik doktora öğrencilerinin; adli amaçlı DNA veri bankasının amacı, yönetimi, verilerin kullanımı hakkındaki görüşleri ve bankaya bakış açılarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Bu çalışmada online anket uygulaması tercih edilmiştir. Üç yüz elli dört tıp fakültesi öğrencisi, 73 adli tıp uzmanı, 98 adli tıp asistanı, 14 genetik uzmanı, 24 genetik asistanı ve 5 genetik doktora öğrencisi olmak üzere 568 anket değerlendirilmiştir. Ankette; sosyodemografik özellikler, mesleki özellikler, ülkemizde adli DNA bankası kurulması halinde hangi kurumun yönetmesi gerektiği, kimlerin bilgilerinin saklanacağı ile ilgili ve veri tabanı ile ilgili olumlu yönler ve endişeler hakkında görüşleri sorulmuştur.
Bulgular: Katılımcıların %46,7’si kadın, %53,3’ü erkekti. Yaş ortalaması 25,88±8,20’dir. Katılımcıların yaklaşık %50’si hükümlüler, şüpheliler ve gönüllülerin DNA bilgilerinin saklanması gerektiğini belirtmişlerdir. Pozitif görüşlerin endişelere göre daha yüksek düzeyde olduğu saptanmıştır. Tıp fakültesi öğrencilerinin endişe düzeylerinin diğer katılımcılara göre daha yüksek düzeylerde olduğu görülmüştür. Yaş arttıkça endişe düzeyinin azaldığı saptanmıştır.
Sonuç: Adli amaçlı DNA bankası ile ilgili genel tutuma ışık tutan çalışmamızdaki soruları toplumu yansıtan örneklemlerle desteklemek gerekmektedir.
İndirmeler
Kaynaklar
Gill P. DNA evidence and miscarriages of justice. Forensic Science International. 2019;294:1-3. DOI: https://doi.org/10.1016/j.forsciint.2018.12.003
Çoğulu Ö. Tıbbi genetik laboratuvar ve klinik. Ankara: Ankara Nobel Tıp Kitabevleri; 2017.
Yükseloğlu EH, Celbiş O. Adli bilimlerde Adli Tıp ve adli genetik uygulamaları. Ankara: Akademisyen Yayınevi; 2021.
Wienroth M, Morling N, Williams R. Technological innovations in forensic genetics: social, legal and ethical aspects. Recent Adv DNA Gene Seq Former Recent Pat DNA Gene Seq. 2014;8(2):98-103. DOI: https://doi.org/10.2174/2352092209666150328010557
Machado H, Silva S. What influences public views on forensic DNA testing in the criminal field? A scoping review of quantitative evidence. Hum Genomics. 2019;13(1):23. DOI: https://doi.org/10.1186/s40246-019-0207-5
Interpol. Global DNA profiling survey results. 2019. Erişim adresi: https://www.interpol.int/content/download/15469/file/INTERPOL%20Global%20DNA%20Profiling%20Survey%20Results%202019.pdf Erişim tarihi: 29.03.2022.
DNA Verileri ve Milli DNA Veri Bankası Kanunu Tasarısı. Erişim adresi: https://www.ttb.org.tr/haberarsiv_goster.php?Guid=665acfee-9232-11e7-b66d-1540034f819c Erişim tarihi: 22.02.2022.
Teodorović S, Mijović D, Radovanović Nenadić U, Savić M. Attitudes regarding the national forensic DNA database: Survey data from the general public, prison inmates and prosecutors’ offices in the Republic of Serbia. Forensic Sci Int Genet. 2017;28:44-51. DOI: https://doi.org/10.1016/j.fsigen.2017.01.007
Uberoi D, Palmour N, Joly Y. The advent of forensic DNA databases: It’s time to agree on some international governance principles! Forensic Sci Int Genet. 01 Eylül 2024;72:103095. DOI: https://doi.org/10.1016/j.fsigen.2024.103095
Miller S, Smith M. Quasi-Universal Forensic DNA Databases. Criminal Justice Ethics. 2022;41(3), 238-256. DOI: https://doi.org/10.1080/0731129X.2022.2141021
Machado H, Silva S. “Would you accept having your DNA profile inserted in the national forensic DNA database? Why?” Results of a questionnaire applied in Portugal. Forensic Sci Int Genet. Ocak 2014;8(1):132-6. DOI: https://doi.org/10.1016/j.fsigen.2013.08.014
Guerrini CJ, Robinson JO, Petersen D, McGuire AL. Should police have access to genetic genealogy databases? Capturing the Golden State killer and other criminals using a controversial new forensic technique. PLOS Biol. 2018;16(10):e2006906. DOI: https://doi.org/10.1371/journal.pbio.2006906
Zeye MMJ, Ouedraogo SY, Millogo M, Djigma FW, Zoure AA, Zeba M, vd. Forensic DNA database and criminal investigation in the Sahel region: a need to update the national security policy? Forensic Sci Res [İnternet]. 01 Haziran 2024 [a.yer 17 Eylül 2024];9(2). Erişim adresi: https://doi.org/10.1093/fsr/owad056 DOI: https://doi.org/10.1093/fsr/owad056
Tatar G. Celal Bayar Üniversitesi Hafsa Sultan Hastanesi’nde görev yapan hekimlerin adli DNA bankası oluşturulması konusuna bakış Açıları. Tez Danışmanı: Prof. Dr. Mehmet Sunay Yavuz. Manisa: Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi, Tıpta Uzmanlık Tezi, 2016.
Del Real Á, Sáenz-Aldea M, Santurtún A, Zarrabeitia MT. Forensic databases, a perspective from the penitentiary centers of Spain. Sci Justice. 2021;61(2):175-9. DOI: https://doi.org/10.1016/j.scijus.2020.09.009
Fovargue S, Bennett R. What role should public opinion play in ethico-legal decision making? The example of selecting sex for non-medical reasons using preimplantation genetıc dıagnosıs. Med Law Rev. 2016;24(1):34-58. DOI: https://doi.org/10.1093/medlaw/fwv046
Samuel G, Howard HC, Cornel M, El C van, Hall A, Forzano F, vd. A response to the forensic genetics policy initiative’s report “establishing best practice for forensic DNA databases”. Forensic Sci Int Genet. 2018;36:19-21. DOI: https://doi.org/10.1016/j.fsigen.2018.07.002
Tozzo P, Fassina A, Caenazzo L. Young people’s awareness on biobanking and DNA profiling: results of a questionnaire administered to Italian university students. Life Sci Soc Policy. 2017;13:9. DOI: https://doi.org/10.1186/s40504-017-0055-9
Samuel G, Kennett D. Problematizing consent: searching genetic genealogy databases for law enforcement purposes. New Genet Soc. 2021;40(3):284-304. DOI: https://doi.org/10.1080/14636778.2020.1843149
Zieger M, Utz S. About DNA databasing and investigative genetic analysis of externally visible characteristics: a public survey. Forensic Sci Int Genet. 2015;17:163-72. DOI: https://doi.org/10.1016/j.fsigen.2015.05.010
Mohanty A, Chhabra N, Sharma A, Kaur H. DNA banking, its current awareness and national status in biomedical research in India, a survey. Cell Tissue Bank. 2021;1-9. DOI: https://doi.org/10.1007/s10561-021-09971-3
Smith JH, Horne JS. Establishing forensic DNA databases in Africa. Forensic Sci Res [İnternet]. 01 Haziran 2024 [a.yer 17 Eylül 2024];9(2). Erişim adresi: https://doi.org/10.1093/fsr/owae024 DOI: https://doi.org/10.1093/fsr/owae024
Gamero JJ, Romero JL, Peralta JL, Real FC, Guillén M, Anjos MJ. A study of Spanish attitudes regarding the custody and use of forensic DNA databases. Forensic Sci Int Genet. 2008;2(2):138-49. DOI: https://doi.org/10.1016/j.fsigen.2007.10.201
Amankwaa AO. Forensic DNA retention: public perspective studies in the United Kingdom and around the world. Sci Justice. 2018;58(6):455-64. DOI: https://doi.org/10.1016/j.scijus.2018.05.002
Santurtún A, Lema C, Zarrabeitia MT. Fundamental rights regarding forensic databases: review and analysis of Kuwait’s law 78/2015. Span J Leg Med. 2017;43(2):79-86. DOI: https://doi.org/10.1016/j.remle.2016.12.001
Da Silva Junior RC, Wirz LN, Solares Reyes E, Del Moral Stevenel MA. Development of DNA databases in Latin America. Forensic Sci Int. 2020;316:110540. DOI: https://doi.org/10.1016/j.forsciint.2020.110540
Ata U, Çelik C, Saka NE. Kahramanmaraş Deprem Felaketi Kurbanlarında Kimliklendirmenin Gözlemsel İncelenmesi. İçinde 2023. DOI: https://doi.org/10.13140/RG.2.2.27573.04323
Voultsos P, Njau S, Tairis N, Psaroulis D, Kovatsi L. Launching the Greek forensic DNA database. The legal framework and arising ethical issues. Forensic Sci Int Genet. 2011;5(5):407-10. DOI: https://doi.org/10.1016/j.fsigen.2010.08.013
Voss G. Report to the human genetics commission on public attitudes to the uses of human genetic information. Hum Genet Comm. 2000.
Machado H, Santos F, Silva S. Prisoners’ expectations of the national forensic DNA database: surveillance and reconfiguration of individual rights. Forensic Sci Int. 2011;210(1):139-43. DOI: https://doi.org/10.1016/j.forsciint.2011.02.020
Pivetti M, Caggiano A, Cieri F, Battista SD, Berti C. Support for the forensic DNA database and public safety concerns: an exploratory study. Open Psychol J. 2017;10(1):104-17. DOI: https://doi.org/10.2174/1874350101710010104
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 Adli Tıp Bülteni
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimiz ve bu internet sitesinin tüm içeriği Creative Commons Attribution (CC-BY) lisansının şartları ile ruhsatlandırılmıştır. Creative Commons Attribution Lisansı, kullanıcıların bir makaleyi kopyalamasına, dağıtmasına ve nakletmesine, makaleyi uyarlamasına ve makalenin ticari olarak kullanılmasına imkan tanımaktadır. CC BY lisansı, yazarına uygun şekilde atfedildiği sürece açık erişimli bir makalenin ticari ve ticari olmayan mahiyette kullanılmasına izin vermektedir.
