Madde Kullanımı ve Bağımlılığı ile İlgili Bilimsel Yayınlarda Kullanılan Terminolojinin İncelenmesi
DOI:
https://doi.org/10.17986/blm.1679Anahtar Kelimeler:
Terminoloji- Madde kullanımı ve bağımlılığı- Uyuşturucu- Adli BilimlerÖz
Amaç: Bu çalışmada madde kullanımı ve bağımlılığı alanında son on yıl içerisinde TÜBİTAK ULAKBİM TR dizininde yer alan çalışmalarda kullanılan terimlerin uygunluğunun değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Yöntem: Araştırmada “madde, uyuşturucu, kötüye kullanım, yanlış kullanım, yasadışı madde, bağımlılık yapıcı madde, esrar, kannabis, afyon, morfin, eroin, opiyat, opioid, opium, ekstazi, metamfetamin, amfetamin, bağımlılık, kullanıcı, narkotik, madde testi, uyuşturucu, uyarıcı ve keyif verici, bonzai, ekstazi, captagon” terimlerini anahtar kelimelerinde kullanan, 2013-2022 yılları arasında Türkiye’de yapılmış, Türkçe dilinde, TÜBİTAK ULAKBİM TR dizininde yer alan dergilerde yayınlanmış çalışmalar dahil edilmiştir. Makaleler, Türkçe-İngilizce anahtar kelimelerin uyumu; kullanıcı ve bağımlı terimlerinin güncel tanı ölçütlerine uygun biçimde kullanımı; madde isimlerinin güncel ve amacına uygun kullanımı ve özel olarak kannabinoidler ile ilgili terimlerin uygun kullanımı açılarından incelenmiştir.
Bulgular: Ölçütlere göre çalışmaya dahil edilen 156 makalenin %39,1’inde madde isimlerinin uygun olmayan kullanımı saptandı. Sosyal bilimler alanında dizinlenen dergilerde yayınlanan makalelerde, maddelerin anlamlı olarak daha fazla uygun olmayan terimlerle ifade edildiği görüldü [χ2 (2)=21,64; Cramer’s V=0,37, p=0,001]. Araştırmaların birinci yazarlarının sağlık bilimlerinde görev yapıyor olması durumunda anlamlı olarak daha yüksek oranda madde isimleri için uygun terimlerin kullanıldığı saptandı [χ2 (2)=7,78; Cramer’s V=0,22; p=0,02].
Sonuç: Madde kullanımı ile ilgili akademik çalışmalarda Türkçe-İngilizce anahtar kelimelerin uyumu; kullanıcı ve bağımlı terimlerinin güncel tanı ölçütlerine uygun biçimde kullanımı; madde isimlerinin güncel ve amacına uygun kullanımı ve özel olarak kannabinoidler ile ilgili terimlerin uygun kullanımı açılarından terminolojik sorunlar dikkat çekmektedir. Madde isimlerinin uygun kullanılmaması sorunu sağlık bilimleri dışındaki disiplinlerde daha yaygındı. Bağımlılık alanında akademik dilin uygun kullanımına yönelik çalışmalar, bu alandaki disiplinler arası iş birliğini güçlendirebilir.
İndirmeler
Kaynaklar
Uyuşturucu ile Mücadele Ulusal Strateji ve Eylem Planı 2018-2023 [Internet]. 2018. Available at: https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/tutun-mucadele-bagimlilik-db/haberler/uyusturucu_eylem_plani/2018-2023_Uyusturucu_ile_Mucadele_Ulusal_Strateji_Belgesi_ve_Eylem_Plani.pdf
Crocq MA. Historical and cultural aspects of man’s relationship with addictive drugs. Dialogues Clin Neurosci. 2007;9(4):355–61. doi: 10.31887/DCNS.2007.9.4/macrocq DOI: https://doi.org/10.31887/DCNS.2007.9.4/macrocq
Berridge V, Mars S. History of addictions. J Epidemiol Community Health. 2004;58(9):747–50. Doi:10.1136/jech.2003.015370 DOI: https://doi.org/10.1136/jech.2003.015370
Saitz R, Miller SC, Fiellin DA, Rosenthal RN. Recommended Use of Terminology in Addiction Medicine. J Addict Med. 2021 Jan-Feb 01;15(1):3-7. doi: 10.1097/ADM.0000000000000673. PMID: 32482955. DOI: https://doi.org/10.1097/ADM.0000000000000673
O’Brien CP. Drug Addiction. Içinde: Brunton LL, Chabner BA, Knollmann BC, editörler. Goodman & Gilman’s: The Pharmalocigal Basis of Therapeutics [Internet]. 12. baskı New York, NY: McGraw-Hill Education; 2015. Available at: http://accessmedicine.mhmedical.com/content.aspx?aid=1127867096
Szalavitz M, Rigg KK, Wakeman SE. Drug dependence is not addiction—and it matters. Ann Med [Internet]. 2021;53(1):1989–92. Available at: https://doi.org/10.1080/07853890.2021.1995623 DOI: https://doi.org/10.1080/07853890.2021.1995623
Administration D of JE. Narcotics [Internet]. C. April. 2020. Available at: https://www.dea.gov/sites/default/files/2020-06/Narcotics-2020.pdf
Maddux JF, Desmond DP. Addiction or dependence? Addiction. 2000 May;95(5):661-5. doi: 10.1046/j.1360-0443.2000.9556611.x. PMID: 10885040. DOI: https://doi.org/10.1046/j.1360-0443.2000.9556611.x
O'Brien CP, Volkow N, Li TK. What's in a word? Addiction versus dependence in DSM-V. Am J Psychiatry. 2006 May;163(5):764-5. doi: 10.1176/ajp.2006.163.5.764. PMID: 16648309. DOI: https://doi.org/10.1176/ajp.2006.163.5.764
U.S. Department of Health and Human Services Food and Drug Administration. Drug Abuse and Dependence Section of Labeling for Human Prescription Drug and Biological Products — Content and Format. 2019.
United Nations Office on Drugs and Crime. Terminology and Information on Drugs [Internet]. 3. baskı. Terminology and Information on Drugs. New York; 2016. Available at: https://www.unodc.org/documents/scientific/Terminology_and_Information_on_Drugs-E_3rd_edition.pdf
Rosenthal RJ, Faris SB. The etymology and early history of ‘addiction’. Addict Res Theory [Internet]. 2019;27(5):437–49. Available at: https://doi.org/10.1080/16066359.2018.1543412 DOI: https://doi.org/10.1080/16066359.2018.1543412
Demirbaş H. Madde Kullanımı ve Bağımlılığında Kullanılan Dilin Önemi. Bağımlılık Dergisi-Journal Depend [Internet]. 2020;21(2):149–62. Available at: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/1035937#:~:text=
Uzbay T. Madde Bağımlılığının Tarihçesi, Tanımı, Genel Bilgiler ve Bağımlılık Yapan Maddeler. Mesl İçi Sürekli Eğitim Derg [Internet]. 2009;(21–22):5–15. Available at: http://www.eczaakademi.org/images/upld2/ecza_akademi/makale/20110325100354madde_bagimliligi_tarihcesi.pdf
Bostancı Demirci H, Acar S, Akgür SA. Kannabis Yasal, Ya Sonra…. Bull Leg Med. 2020;25(1):51–8. Doi: 10.17986/blm.2020.v25i1.1366 DOI: https://doi.org/10.17986/blm.2020.v25i1.1366
Uzbay T. Madde Bağımlılığı. 1. baskı. İstanbul: İstabul Tıp Kitapevi; 2015.
Yılmaz G, Yazi̇ci̇ L. Bozok Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, Cilt: 1, Sayı:1, Syf: 54-61 Bozok Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi Dünya’da Yükselen Değer; Endüstriyel Kenevir (Cannabis sativa L.). Bozok Tarım ve Doğa Bilim Derg [Internet]. 2022;1(1):54–61. Available at: https://dergipark.org.tr/en/pub/bojans
Gulec G, Kosger F, Essizoglu A. Alcohol and Substance Use Disorders in DSM-5. Psikiyatr Guncel Yaklasimlar - Curr Approaches Psychiatry. 2015;7(4):1. doi:10.5455/cap.20150325081809 DOI: https://doi.org/10.5455/cap.20150325081809
Ashford RD, Brown AM, Curtis B. “Abusing Addiction”: Our Language Still Isn’t Good Enough. Alcohol Treat Q. 2019;37(2):257–72. doi:10.1080/07347324.2018.1513777 DOI: https://doi.org/10.1080/07347324.2018.1513777
Doğan N, Ersoy G. Mesleğe Göre Adli Toksikolojik Analizlerde Kalite Yönetim Süreci. Türk Klin Biyokim Derg. 2020;18(2):70–6.
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2024 Adli Tıp Bülteni
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimiz ve bu internet sitesinin tüm içeriği Creative Commons Attribution (CC-BY) lisansının şartları ile ruhsatlandırılmıştır. Creative Commons Attribution Lisansı, kullanıcıların bir makaleyi kopyalamasına, dağıtmasına ve nakletmesine, makaleyi uyarlamasına ve makalenin ticari olarak kullanılmasına imkan tanımaktadır. CC BY lisansı, yazarına uygun şekilde atfedildiği sürece açık erişimli bir makalenin ticari ve ticari olmayan mahiyette kullanılmasına izin vermektedir.
