Çocuk ve Ergenlerde Nöroanatomik Gelişimin Çocuk Ceza Sorumluluğuna Etkisi
DOI:
https://doi.org/10.17986/blm.2018345606Anahtar Kelimeler:
çocuk ceza sorumluluğu- çocuk suçluluğu- ergenlik- nöroanatomik gelişimÖz
Son yıllardaki teknolojik ve kavramsal gelişmeler, ergen beyninin yapısal ve fonksiyonel olgunlaşması ile ergen davranışı arasındaki ilişkinin kurulabilmesini sağlamıştır. Difüzyon tensör görüntüleme (DTI) çalışmaları frontal bölgedeki beyaz cevherin ve myelinizasyonun, çocuklarda erişkinlere göre anlamlı derecede düşük olduğunu göstermiştir. Gri ve beyaz cevher yapılanması ergenlik dönemini içine alarak erken erişkinlik yıllarına kadar devam etmektedir. Beyaz cevherdeki artış, yaşa bağlı gelişen bilişsel süreçler ile ilişkili myelinizasyon artışını yansıtmaktadır. Dürtü kontrolü, yargılama ve karar verme işlevlerini yürüten dorsolateral prefrontal korteks, erişkin düzeyindeki kalınlığa ve olgunlaşmaya en geç ulaşan bölgedir. Ergenlikte, duyguların, ödül ve ceza deneyimlerinin işlendiği limbik sistem ile beynin yürütücü işlevlerinin şefi olan prefrontal korteks arasındaki yolaklarda dopamin reseptör yoğunluğunda ve dağılımında önemli değişiklikler ortaya çıkar. Duygudurum, uyku, anksiyete, dürtüsellik gibi birçok davranış açısından önemli etkilere sahip olan serotonerjik sistem ile ilgili olarak yapılan çalışmalar serotonerjik nörotransmisyonun yeniden yapılanmasının çocukluk ve ergenlik boyunca devam ettiğini göstermiştir. Bu bulgular, birçok kompleks bilişsel süreçlerin erken erişkinlik yaşlarına kadar gelişimini tamamlamadığını göstermektedir. Literatür; nöroanatomik ve nörokimyasal değişimlere bağlı olarak ergenlik döneminde ceza sorumluluğu değerlendirmesinde önemli yeri olan ahlaki, sosyal, hukuki muhakeme, yargılama, karar verme, dürtü kontrolü gibi yeteneklerde ergenlerin yetersizlik gösterdiğini ortaya koymaktadır. Türkiye’de hekimlerce yapılan çocuk ceza sorumluluğu değerlendirmeleri ile ilgili çalışmalar incelendiğinde, verilen raporların çok yüksek oranlarda ceza sorumluluklarının bulunduğu yönünde olduğu görülmektedir. Bu yazıda çocuk ve ergenlerin nöroanatomik gelişim ve nörokimyasal değişimlerinin ceza sorumluluğuna etkisi, literatür eşliğinde ortaya konularak ceza sorumluluğu başlangıç yaşı ile 12 - 14 yaş grubu çocukların hekimlerce yapılan ceza sorumluluğu değerlendirmelerinin tartışmaya açılması amaçlanmıştır.
İndirmeler
Kaynaklar
Steinberg L. Should the science of adolescent brain development inform public policy? American Psychologist. 2009;64(8):739. https://doi.org/10.1037/0003-066X.64.8.739 DOI: https://doi.org/10.1037/0003-066X.64.8.739
Steinberg L. Cognitive and affective development in adolescence. Trends in cognitive sciences. 2005;9(2):69-74. https://doi.org/10.1016/j.tics.2004.12.005 DOI: https://doi.org/10.1016/j.tics.2004.12.005
Steinberg L. A social neuroscience perspective on adolescent risk-taking. Developmental review. 2008;28(1):78-106. https://doi.org/10.1016/j.dr.2007.08.002 DOI: https://doi.org/10.1016/j.dr.2007.08.002
Kambam P, Thompson C. The development of decision‐making capacities in children and adolescents: Psychological and neurological perspectives and their implications for juvenile defendants. Behavioral sciences & the law. 2009;27(2):173-90. https://doi.org/101002/bsl.859 DOI: https://doi.org/10.1002/bsl.859
Steinberg L, Scott ES. Less guilty by reason of adolescence: developmental immaturity, diminished responsibility, and the juvenile death penalty. American Psychologist. 2003;58(12):1009. https://doi.org/101037/0003-066X.58.12.1009 DOI: https://doi.org/10.1037/0003-066X.58.12.1009
Cauffman E, Steinberg, L. . (Im)maturity of Judgment in Adolescence: Why Adolescents May Be Less Culpable Than Adults? . Behavioral Sciences and the Law. 2000;18:741-60. https://doi.org/101002/bsl.416 DOI: https://doi.org/10.1002/bsl.416
Fried CS, Reppucci ND. Criminal decision making: the development of adolescent judgment, criminal responsibility, and culpability. Law and human behavior. 2001;25(1):45. https://doi.org/10.1023/A:1005639909226 DOI: https://doi.org/10.1023/A:1005639909226
Steinberg L, Cauffman E. Maturity of judgment in adolescence: Psychosocial factors in adolescent decision making. Law and Human Behavior. 1996;20(3):249. https://doi.org/10.1007/BF01499023 DOI: https://doi.org/10.1007/BF01499023
Van Vugt E, Gibbs J, Stams GJ, Bijleveld C, Hendriks J, van der Laan P. Moral Development and Recidivism A Meta-Analysis. International journal of offender therapy and comparative criminology. 2011;55(8):1234-50. https://doi.org/10.1177/0306624X11396441 DOI: https://doi.org/10.1177/0306624X11396441
Stams GJ, Brugman D, Deković M, van Rosmalen L, van der Laan P, Gibbs JC. The moral judgment of juvenile delinquents: A meta-analysis. Journal of abnormal child psychology. 2006;34(5):692-708. https://doi.org/101007/s10802-006-9056-5 DOI: https://doi.org/10.1007/s10802-006-9056-5
Güler M. Sosyal Psikoloji Bakış Açısından Çocuk ve Ergenlerde Suçlu Davranış Gelişimi. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2010;89:355-72.
Ceza Sorumluluğunun Değerlendirilmesi Rehberi 2010. URL: http://www.edb.adalet.gov.tr/csr.pdf [Erişim Tarihi: 11.10.2015.]
Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme. URL: http://www.uhdigm.adalet.gov.tr/sozlesmeler/coktaraflisoz/bm/bm_08.pdf [Erişim Tarihi: 23.08.2015.]
Birleşmiş Milletler Çocuk Adalet Sisteminin Uygulanması Hakkında Asgari Standart Kurallar (Pekin (Beijing) Kuralları). Erişim: http://cocukhaklari.barobirlik.org.tr/dokuman/mevzuat_uakararlar/cocukadaletsistemininuygulanmasi.pdf Erişim Tarihi: 23.08.2015.
United Nations Committee On The Rights Of The Child General Comment No. 10 (2007) Children’s rights in juvenile justice. Erişim: http://www.refworld.org/docid/4670fca12.html Erişim Tarihi: 24.08.2015.
Justice for Children Briefing No. 4. The minimum age of criminal responsibility. Erişim: http://www.penalreform.org/wp-content/uploads/2013/05/justice-for-children-briefing-4-v6-web_0.pdf Erişim Tarihi: 23.08.2015.
Hong Kong Law Reform Commission. Chapter 2 - The minimum age of criminal responsibility in other jurisdictions. Erişim: http://www.info.gov.hk/archive/consult/1999/age-e.pdf Erişim Tarihi: 23.08.2015.
Polat H. Türk Hukukunda Çocukların Cezai Sorumluluğu ve Yargılanmalarındaki Özellikler Üzerine Bir İnceleme. TBB Dergisi. 2010;90:64-98.
Biçer Ü, Tırtıl L, Kurtaş Ö, Aker T. Adli Psikiyatri. Birinci Basamakta Adli Tıp. Editör: Koç S, Can M. 2. Baskı. İstanbul. Golden Print. 2011; 242-52.
Paus T. Mapping brain maturation and cognitive development during adolescence. Trends in cognitive sciences. 2005;9(2):60-8. https://doi.org/10.1016/j.tics.2004.12.008 DOI: https://doi.org/10.1016/j.tics.2004.12.008
Yurgelun-Todd D. Emotional and cognitive changes during adolescence. Current opinion in neurobiology. 2007;17(2):251-7. https://doi.org/10.1016/j.conb.2007.03.009 DOI: https://doi.org/10.1016/j.conb.2007.03.009
Klingberg T, Vaidya CJ, Gabrieli JD, Moseley ME, Hedehus M. Myelination and organization of the frontal white matter in children: a diffusion tensor MRI study. Neuroreport. 1999;10(13):2817-21. DOI: https://doi.org/10.1097/00001756-199909090-00022
Durston S, Pol HEH, Casey B, Giedd JN, Buitelaar JK, Van Engeland H. Anatomical MRI of the developing human brain: what have we learned? Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry. 2001;40(9):1012-20. https://doi.org/10.1097/00004583-200109000-00009 DOI: https://doi.org/10.1097/00004583-200109000-00009
Giedd JN. Structural magnetic resonance imaging of the adolescent brain. Annals of the New York Academy of Sciences. 2004;1021(1):77-85. https://doi.org/101196/annals.1308.009 DOI: https://doi.org/10.1196/annals.1308.009
Hogan AM, Vargha‐Khadem F, Kirkham FJ, Baldeweg T. Maturation of action monitoring from adolescence to adulthood: an ERP study. Developmental science. 2005;8(6):525-34. https://doi.org/101111/j.1467-7687.2005.00444.x DOI: https://doi.org/10.1111/j.1467-7687.2005.00444.x
Kılıç EZ. Ergenlik Dönemindeki Fırtına ve Stres Beyindeki Değişikliklerle İlişkili Olabilir mi? Turkiye Klinikleri J Pediatr Sci. 2007;3(3):69-75.
Ernst M, Pine DS, Hardin M. Triadic model of the neurobiology of motivated behavior in adolescence. Psychological medicine. 2006;36(03):299-312. https://doi.org/10.1017/S0033291705005891 DOI: https://doi.org/10.1017/S0033291705005891
Casey B, Giedd JN, Thomas KM. Structural and functional brain development and its relation to cognitive development. Biological psychology. 2000;54(1):241-57. https://doi.org/10.1016/S0301-0511(00)00058-2 DOI: https://doi.org/10.1016/S0301-0511(00)00058-2
Lenroot RK, Giedd JN. Brain development in children and adolescents: insights from anatomical magnetic resonance imaging. Neuroscience & Biobehavioral Reviews. 2006;30(6):718-29. https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2006.06.001 DOI: https://doi.org/10.1016/j.neubiorev.2006.06.001
Fiş NP, Berkem M. Nörotransmitter Sistemlerinin Gelişimi ve Psikopatolojiye Yansımaları. Klinik Psikofarmakoloji Bulteni. 2009;19(3).
De Fruyt F, Van De Wiele L, Van Heeringen C. Cloninger's psychobiological model of temperament and character and the five-factor model of personality. Personality and individual differences. 2000;29(3):441-52. https://doi.org/10.1016/S0191-8869(99)00204-4 DOI: https://doi.org/10.1016/S0191-8869(99)00204-4
Hollander E, Evers M. New developments in impulsivity. The Lancet. 2001;358(9286):949-50. DOI: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(01)06114-1
Crews F, He J, Hodge C. Adolescent cortical development: a critical period of vulnerability for addiction. Pharmacology Biochemistry and Behavior. 2007;86(2):189-99. https://doi.org/10.1016/j.pbb.2006.12.001. DOI: https://doi.org/10.1016/j.pbb.2006.12.001
Çelik G, Tahiroğlu A, Avcı A. Ergenlik döneminde beynin yapısal ve nörokimyasal değişimi. Klinik Psikiyatri. 2008;11:42-7.
Grisso T, Steinberg L, Woolard J, Cauffman E, Scott E, Graham S, et al. Juveniles' competence to stand trial: a comparison of adolescents' and adults' capacities as trial defendants. Law and human behavior. 2003;27(4):333-63. DOI: https://doi.org/10.1023/A:1024065015717
Halpern-Felsher BL, Cauffman E. Costs and benefits of a decision: Decision-making competence in adolescents and adults. Journal of Applied Developmental Psychology. 2001;22(3):257-73. https://doi.org/10.1016/S0193-3973(01)00083-1 DOI: https://doi.org/10.1016/S0193-3973(01)00083-1
Gasser L, Malti T. Children’s and their friends’ moral reasoning: Relations with aggressive behavior. International Journal of Behavioral Development. 2012;36(5):358-66. https://doi.org/10.1177/0165025412448353 DOI: https://doi.org/10.1177/0165025412448353
Eysenck SB, Eysenck HJ. The place of impulsiveness in a dimensional system of personality description. British Journal of Social and Clinical Psychology. 1977;16(1):57-68. DOI: https://doi.org/10.1111/j.2044-8260.1977.tb01003.x
Patton JH, Stanford MS. Factor structure of the Barratt impulsiveness scale. Journal of clinical psychology. 1995;51(6):768-74. DOI: https://doi.org/10.1002/1097-4679(199511)51:6<768::AID-JCLP2270510607>3.0.CO;2-1
Moeller FG, Barratt ES, Dougherty DM, Schmitz JM, Swann AC. Psychiatric aspects of impulsivity. American journal of psychiatry. 2001. 158 (11); 1783 - 1793. https://doi.org/10.1176/appi.ajp.158.11.1783
Chamberlain SR, Sahakian BJ. The neuropsychiatry of impulsivity. Current Opinion in Psychiatry. 2007;20(3):255-61. DOI: https://doi.org/10.1097/YCO.0b013e3280ba4989
Torregrossa MM, Quinn JJ, Taylor JR. Impulsivity, compulsivity, and habit: the role of orbitofrontal cortex revisited. Biological psychiatry. 2008;63(3):253-5. https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2007.11.014 DOI: https://doi.org/10.1016/j.biopsych.2007.11.014
Dickman SJ. Functional and dysfunctional impulsivity: personality and cognitive correlates. Journal of personality and social psychology. 1990;58(1):95. https://doi.org/10.1037/0022-3514.58.1.95 DOI: https://doi.org/10.1037//0022-3514.58.1.95
Aron AR, Robbins TW, Poldrack RA. Inhibition and the right inferior frontal cortex. Trends in cognitive sciences. 2004;8(4):170-7. https://doi.org/10.1016/j.tics.2004.02.010 DOI: https://doi.org/10.1016/j.tics.2004.02.010
Winstanley CA, Eagle DM, Robbins TW. Behavioral models of impulsivity in relation to ADHD: translation between clinical and preclinical studies. Clinical psychology review. 2006;26(4):379-95. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2006.01.001 DOI: https://doi.org/10.1016/j.cpr.2006.01.001
Yazıcı K, Yazıcı AE. Dürtüselliğin Nöroanatomik ve Nörokimyasal Temelleri. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar Current Approaches in Psychiatry. 2010(2(2)):254-80.
Enticott PG, Ogloff JR, Bradshaw JL. Associations between laboratory measures of executive inhibitory control and self-reported impulsivity. Personality and Individual Differences. 2006;41(2):285-94. https://doi.org/10.1016/j.paid.2006.01.011 DOI: https://doi.org/10.1016/j.paid.2006.01.011
Evenden JL. Varieties of impulsivity. Psychopharmacology. 1999;146(4):348-61. DOI: https://doi.org/10.1007/PL00005481
Archer T, Oscar-Berman M, Blum K, Gold M. Neurogenetics and epigenetics in impulsive behaviour: impact on reward circuitry. Journal of genetic syndrome & gene therapy. 2012;3(3):1000115. https://doi.org/104172/2157-7412.1000115
Tüzün B, Elmas İ, Akkay E. 11-15 Yaş Grubu Çocuklarda Cinsel Suçlar (Sexual Crime Patterns in Juvenile Period ).Turkish Journal of Child and Adolescent Mental Health, 1998. 5 (2), 79-83.
Akyüz G, Yücel Beyaztaş F, Kuğu N, Analan E, Doğan O. Suç İşledikleri İddiasıyla Muayeneye Gönderilen Çocuk ve Ergenlerde Sosyodemografik ve Klinik Özelliklerin Değerlendirilmesi. Adli Tıp Bülteni 2000; 5(2): 70-5. https://doi.org/10.17986/blm.200052412 DOI: https://doi.org/10.17986/blm.200052412
Yağmur F, Renklidağ T, Cantürk G. Ankara Üniversitesinde 1992-2002 yılları arasında yapılan farik ve mümeyyizlik muayenelerinin değerlendirilmesi. Adli Psikiyatri Dergisi. 2004;1(1):15-20.
Gündoğmuş ÜN, Çolak B, Boz H, Biçer Ü. 1996-2001 yılları arasında Kocaeli’nde yapılan farik-i mümeyyizlik muayenelerinin değerlendirilmesi. Adli Tıp Dergisi, 2003;17(2):1-7.
Kurtuluş A, Salman N, Günbet G, Boz B, Cenger CD, Acar K. Denizli İlinde 12-15 Yaş Arasındaki Suça Sürüklenen Çocukların Sosyodemografik Özellikleri. 2009. 2(1):8-14.
Gökçen C, Dursun O. Bir eğitim hastanesi çocuk psikiyatri birimine gönderilen adli olguların incelenmesi. Düşünen Adam: Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi. 2012;25(3):238-43.
Şen S, Karbeyaz K, Toygar M, Akkaya H. Eskişehir’de suça itilen çocukların sosyodemografik değerlendirilmesi. Adli Tıp Dergisi. 2012;26:146-55. DOI: https://doi.org/10.5505/adlitip.2012.07108
Gümüştaş F, Yulaf Y, Gökçe S, Sağlam S, Kütük EK. Adıyaman İlinde Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Polikliniğine Yönlendirilen Adli Olguların Bir Yıllık Geriye Dönük İncelenmesi. Cukurova Medical Journal. 2014;39(2). DOI: https://doi.org/10.17826/cutf.36075
Yıldız A. Akıl Hastalığı Olmayan, Suça Sürüklenmiş ve Sürüklenmemiş Oniki – Ondört Yaş Grubu Çocukların “Suçun Hukuki Anlam ve Sonuçlarını Algılayabilme ve Davranışlarını Yönlendirme Yeteneklerinin Gelişip Gelişmediği” yönünden Karşılaştırılması: Olgu – Kontrol Çalışması. Tıpta Uzmanlık Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Anabilim Dalı. 2015; 95-9
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Dergimiz ve bu internet sitesinin tüm içeriği Creative Commons Attribution (CC-BY) lisansının şartları ile ruhsatlandırılmıştır. Creative Commons Attribution Lisansı, kullanıcıların bir makaleyi kopyalamasına, dağıtmasına ve nakletmesine, makaleyi uyarlamasına ve makalenin ticari olarak kullanılmasına imkan tanımaktadır. CC BY lisansı, yazarına uygun şekilde atfedildiği sürece açık erişimli bir makalenin ticari ve ticari olmayan mahiyette kullanılmasına izin vermektedir.
