Anahtar Kelimeler
Kadın cinayetleri
sahip olma güdüsü
Sahip olma güdüsü
toplumsal cinsiyet
Toplumsal cinsiyet
Nasıl Atıf Yapılır
Öz
Ülkemizde giderek artan bir gündem oluşturan kadın cinayetleri sahip olma olgusu üzerinden araştırılmaya çalışılmıştır. Toplumsal cinsiyet kadınlık ve erkeklik algısı o toplum içinde konum rol ve görevlerin belirlenmesi açısından önemlidir. Çalışmada toplumsal cinsiyet algısından hareketle ortaya çıktığı düşünülen “sahip olma duygusu”, Fromm’un “olmak” ve “sahip olmak” kavramları ile açıklanmaya çalışılmıştır.
Bu gözden geçirme çalışmasında kadın cinayetleri ve nedenleri konusunda yazılmış makale, kitap ve tezlerden, istatistik veriler için de Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun 2017 yılına ilişkin verilerinden yararlanılmıştır.
Fromm’un “olmak” kavramı insancıl ve varoluşçu kuramlarda da “kendini gerçekleştirme” olarak karşılığını bulmaktadır. İnsancıl kuramlarda kendini gerçekleştirme, psikolojik olarak tam sağlıklı insanı tanımlar. Fromm, “sahip olmayı” ise, sahip olunanı ele geçirmek, üzerinde hakimiyet kurmak ve dilediği şekilde kullanma hakkı olarak tanımlamaktadır. “Sahip olma”, ne pahasına olursa olsun, onun korunmasını da beraberinde getirdiğinden, sahip olunan nesnenin kaybedilmesi kişilik bütünlüğü için bir tehdit olarak algılanmaktadır.
Çalışmalar genellikle, erkeklerin otoritelerine veya statülerine yönelik tehdit algıladıkları zaman şiddete başvurduklarını göstermektedir. Eril otorite erkeğin benliğini oluşturan temel öğe olarak algılanmaktaysa, karşı gelinmesi tamamen benliğe yapılmış bir saldırı olarak algılanmaktadır.
Kadının sahip olunan bir nesne olarak algılanması, onu dilediği gibi kullanma ve gerektiğinde de ortadan kaldırma hakkını beraberinde getirmektedir. Bu toplumsal algının değişmesinde uzun süreli ve sistemli planlanan “olmak” temelli eğitimler önemlidir.
Bireylerin namusun cinsiyet algısına odaklanması yerine; bireye saygı, kadın-erkek eşitliği ve evrensel dürüstlük, doğruluk olgularına odaklanması sağlanmalıdır. Namus olgusunun bireyin kendisine ait bir değer olduğu vurgulanmalıdır. Nesneye sahip olmak ve birey olmak arasındaki ilişkiyi değerlendirebilme konusunda farkındalık kazandırıcı etkinlikler, çalışmalar ve programlar planlanmalıdır.
Referanslar
Yarar B. Yakın İlişki İçinde Şiddeti Feminist Bakışla Yeniden Düşünmek. Şiddetin Cinsiyetli Yüzleri, Der. Betül Yarar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. 2015:13-51
Caputi J, Russel DEH. Femicide: Speaking the unspeakable. MS.: The World of Women. 1990;(1)2:34-37
Kadın Cinayetlerinin Haritası [İnternet]. URL: http://blog.umut.org.tr/kadin-cinayetlerinin-haritasi.html Son Erişim: 26.09.2016
Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, Veriler [İnternet]. URL: https://kadincinayetlerinidurduracagiz.net/kategori/veriler Son Erişim: 06.03.2017
Kolburan G. Eş öldürme Olgularında Sosyal, Kültürel ve Psikolojik Faktörler. [Doktora Tezi] İstanbul: İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, Sosyal Bilimler Ana Bilim Dalı; 1998.
Uğurlu SN, Akbaş G. Namus Kültürlerinde Namus ve Namus adına Kadına Şiddet: Sosyal Psikolojik Açıklamalar, Türk Psikoloji Yazıları, 2013;16(32):76-91
Kardam F. Türkiye’deki namus cinayetlerinin dinamikleri: Sonuç Raporu, Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu, Nüfus Bilim derneği, Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNFPA), Ankara: 2005. p. 18
Bağlı M. Özensel E. Türkiye’de töre ve namus cinayetleri: Töre ve namus cinayeti işleyen kişiler üzerine sosyolojik bir araştırma. 1. Baskı. İstanbul: Destek Yayınevi; 2011. 232 pp.
Connell RW. On hegemonic masculinity and violence: Response to Jefferson and Hall. Theoretical criminology. 2002;6(1):89-99
Öztürk AB. Erkeklik ve kadına yönelik aile içi şiddet: eşine şiddet uygulayan erkekler. [Doktora Tezi] Ankara: Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı; 2014
Karal D ve Aydemir E. Türkiye’de Kadına Yönelik Şiddet, Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK) Raporları, No: 12-01. Ankara: 2012
World Health Organization (WHO). Violence against women: A priority health issue, Family and Reproductive Health. Geneva: 1997
Fromm E. Sahip olmak ya da olmak, Say Yayınları. İstanbul: 2016.
Maslow AH. Motivation and personality. New York: Longman; 2006
Rogers, CR. On Becoming a person: A psychotherapists view of psychotherapy. New York: Houghton Mifflin Company; 1995
Guntrip H. Schizoid Phenomena, Object Relations and the Self. Şizoid Görüngü, Nesne ilişkileri ve kendilik, Çev: S.M. Tura. İstanbul: Metis Yayınları; 2013. p. 7-9
Tüzün O, Sayar K. Bağlanma Kuramı ve Psikopatoloji. Düşünen Adam. 2006;19(1):24-39.
Dobash RE ve Dobash PR. Women, Violence and Social Change. New York: Routledge; 2002.
Afşar ST. Türkiye’de Şiddetin “Kadın Yüzü”. Sosyoloji Konferansları. 2015;52:715-753. https://doi.org/10.18368/IU/sk.04297
Erten Y, Ardalı C. Saldırganlık, Şiddet ve Terörün Psikososyal Yapıları. Cogito. 1996;6-7:143-164
Çelik G. Eşine Şiddet Uygulayan Hükümlü Erkeklerin Özellikleri ve Toplumsal Cinsiyet Algıları [Doktora Tezi]. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı; 2015
Dergimiz ve bu internet sitesinin tüm içeriği Creative Commons Attribution (CC-BY) lisansının şartları ile ruhsatlandırılmıştır. Creative Commons Attribution Lisansı, kullanıcıların bir makaleyi kopyalamasına, dağıtmasına ve nakletmesine, makaleyi uyarlamasına ve makalenin ticari olarak kullanılmasına imkan tanımaktadır. CC BY lisansı, yazarına uygun şekilde atfedildiği sürece açık erişimli bir makalenin ticari ve ticari olmayan mahiyette kullanılmasına izin vermektedir.