ÖZET

Çocuk Hakları Evrensel Bildirgesi'nin 9. Maddesi'nde çocukların asgari bir yaştan önce istihdam edilmemesi öngörülmüştür. Ülkemizde ve Dünya'da çocuk ve genç işçilerin çalıştırılma usul ve esasları, çalışma ve ara dinlenme süreleri ile alacakları ücretler kanun ve yönetmeliklerle belirlenmiştir. Çalışmamızın amacı Devlet kontrolünde çıraklık okuluna devam eden olgulardan yola çıkarak ülkemizde çalışan çocukların çalışma sürelerinin ve çalışma sürelerine karşılık aldıkları ü c r e t l e r i n y a s a l d ü z e n l e m e l e r l e u y u m u n u n değerlendirilmesi ve uzun çalışma sürelerinin ekonomik istismar niteliğinin tartışılmasıdır.

Ankara'da 2006-2007 öğretim yılında, randomize seçilen 580 [546 erkek, 34 kız] çıraklık okulu öğrencisine anket uygulandı. Çalışma süreleri ve aldıkları ücret sorgulandı.

Çocukların ortama günlük çalışma sürelerinin 12 (11,089 ± 2,24 SD) saat olduğu ve %57,8'inin 8 saatin üstünde çalıştığı saptandı. Yaş grupları ve cinsiyetler arasında çalışma saatlerinin uzunluğu açısından fark tespit edilmedi. Çalıştıkları sektörler arasında çalışma saatleri yönünden anlamlı bir fark bulunmadı. Katılanların %3,6'sı 16 saatten fazla çalışıyordu (ortanca: 12,00 sınırlar: 6-18, SE: 0,11) .

Çocuk işçiliği zaten önemli bir sorunken, çocukların uzun süre çalıştırılmaları başlı başına bir risk oluşturmaktadır ve çocuğun istismarının bir başka yönü olarak değerlendirilmelidir. Ücretler çoğunlukla yasal düzenlemelere uygun görünse de çalışma saatlerine oranlandığında düşüktür. Çocuk çalışmasına izin verilen işyerlerinin denetlenmesinde; çalışma saatlerinin de denetlenmesinin sakıncaların önlenmesine katkıda bulunacağı düşünülmektedir.