Adli Bilimler Perspektifinden Mağdur Psikolojisi
DOI:
https://doi.org/10.17986/blm.1550Anahtar Kelimeler:
Mağduriyet, yeniden mağduriyet, adli psikolojiÖz
Mağdur, bir konuda zarar görmüş veya haksızlığa uğramış kişi olarak tanımlanmaktadır. Günlük yaşamın içerisinde kişiler çok çeşitli şekillerde mağduriyeti yaşayabilmektedirler. Mağduriyet; oluşu, etkisi, bireysel veya topluluk halinde olması gibi birçok etkeni kapsamasından dolayı çok geniş çerçeveden ele alınması gereken bir kavramdır. Bu nedenle kriminolojinin alt alanı olan viktimoloji bilimi önemli yere sahip olmaktadır. Viktimoloji; Latince victima ve Yunanca logos kelimelerinden türetilmiş bir kavramdır. Viktimoloji suç mağduru ile ilgilenen bir bilimdir. Viktimoloji kapsamında yapılan çalışmalarda, kişilik özellikleri, davranışları, kişinin suç algısı, suçluya yönelik tutumları kişinin mağdur olma olasılığını arttıran risk faktörleri içerisinde yer almaktadır. Kişinin suç eylemine maruz kalması sonucunda sosyal, fiziksel, psikolojik ve ekonomik zararlar meydana gelmektedir. Mağduriyet sonrası mağdurun yaşadığı psikolojik etkiler en uzun süre devam eden ve en önemlisi olarak değerlendirilmektedir. Travmatik yaşantılar sonrasında mağdurun davranışlarında ve duygularında çeşitli değişiklikler meydana gelmektedir. Mağdurların yaşadıkları olayları gerekli mercilere bildirmemesinin hem toplumsal sorunların belirlenmesinde hem de çözülmesinde engel teşkil ettiği bilinmektedir. Mağdur kişi yaşanılan eylem sonrasında bazı haklara sahip olmaktadır. Bu haklar ulusal ve uluslararası yasaların denetimi altında yer alır. Suç mağduru olan kişilere yaşadıkları mağduriyete yönelik insani değerler çerçevesinde destek verilmesi tüm dünyada bilinen bir gerçektir. Mağdurun fiziksel ve ruhsal iyilik halinin sağlanabilmesi için multi-disipliner modele göre hareket edilmesi son derece önemlidir. Dünya’da ve ülkemizde yaşanılan mağduriyetlerin azaltılmasına yönelik ve mağdur kişilerde rastlanabilecek psikolojik problemler ile ilgili çalışmaların yapılması ile kişilerin farkındalıklarının arttırılmasının önemli olduğu düşünülmektedir.
İndirmeler
Kaynaklar
Dinler V. Mağduriyet kavramına çok yönlü yaklaşım. Editör: H. İbrahim Bahar, Suç mağdurları. Adalet Yayınevi, Ankara; 2006. s. 49–71.
Mağdur. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel sözlük içinde. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c4da3ae41b443.94744249 27.01.2019 tarihinde erişildi.
Demirbaş T. Kriminoloji. Ankara: Seçkin Yayıncılık; 2005.
Türk B. Faili Meçhul Cinayetlerde Mağdur Profili. [yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü, Sosyal Bilimler Anabilim Dalı; 2008.
Töre. (t.y.). Türk Dil Kurumu güncel sözlük içinde. Erişim tarihi: 27 Ocak 2019. Erişim adresi:http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c4da3b2772b95.90406856
Akbaba ZB. (2008). Töre, Namus ve Töre Saikiyle Öldürme. TBB Dergisi, Sayı 75; 333-351.
Yüksel AB. Kadına Yönelik Şiddet ve Töre Cinayetleri. [yüksek lisans tezi] Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Anabilim Dalı, 2016.
Kan Davası. (t. y.). Türk Dil Kurumu güncel sözlük içinde. Erişim tarihi: 27 Ocak 2019. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c4da494854c80.32699135
Namus. (t. y.). Türk Dil Kurumu güncel sözlük içinde. Erişim tarihi: 27 Ocak 2019. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c4dacfa449727.46231025
Koca M. Üzülmez İ. Türk ceza hukukunda genel hükümler. İstanbul: Seçkin Yayıncılık; 2012.
Sokullu-Akıncı F. Viktimoloji. İstanbul: Beta Basım Yayın; 1999.
Polat A. Viktimoloji. İstanbul: Legal Yayıncılık, 2014.
Akduman İ. Adli Viktimoloji. Editörler: Didem Yücel ve M. Burak Gönültaş. Adli sosyal hizmet yaklaşım ve müdahale. Ankara: Nobel Yayınevi; 2016.
Topçu S. Silinmeyen izler çocuk, genç ve engellerin istismar ve ihmali. Ankara: Phoenix Yayınevi; 2009.
Özbesler C, Çoban Aİ. İhmal ve istismar mağduru çocuklarla sosyal hizmet. Editörler: Hakan Acar, Nilüfer Negiz ve Elvettin Akman. Sosyal hizmet temelleri ve uygulama alanları. Ankara: Maya Akademi; 2013.
Uytun M, Öztop DB. Cinsel İstismar Mağduru Olan Çocuk ve Ergenlere Konulan Psikiyatrik Tanıların ve Uygulanan Tedavilerin Devamlılığının Değerlendirilmesi. Yeni Symposium. 2016; 54 (3), 18-24.
Van Duin EM, Verlinden E, Vrolijik-Brosschaart TF. et al.. Sexual Abuse in Very Young Children: A Psychological Assessment in The Amsterdam Sexual Abuse Case Study. European Journal of Psychotraumatology. 2018;Vol:9, https://doi.org/10.1080/20008198.2018.1503524 DOI: https://doi.org/10.1080/20008198.2018.1503524
Cenger C, Tüzün B, Sözen Ş, Keskin E, Alkan N. Çocuğa Yönelik Cinsel İstismar Olgusunda Adli Tıbbi Değerlendirmenin Önemi: Olgu Sunumu. SDÜ Tıp Fak Dergisi. 2018;25 (4), 469-472, doi:10.17343/sdutfd.450645 DOI: https://doi.org/10.17343/sdutfd.450645
Dayal R., Kalokhe AS., Choudhry V, Pillai D, Beier K, Patel V. Ethical and Definitional Considerations in Research on Child Sexual Violence in India, BMC Public Health. 2018; 18:1144, https://doi.org/10.1186/s12889-018-6036-y DOI: https://doi.org/10.1186/s12889-018-6036-y
Granot M, Yovell Y, Somer E et al. Trauma, Attachment Style, and Somatization: A Study Of Women With Dyspareunia and Women Survivors of Sexual Abuse. BMC Women's Health. 2018; 18:29, https://doi.org/ 10.1186/s12905-018-0523-2 DOI: https://doi.org/10.1186/s12905-018-0523-2
Ovayolu N, Uçan Ö, Serindağ S. Çocuklarda Cinsel İstismar ve Etkileri. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2007; 2(4): 13-22.
http://bianet.org/kadin/bianet/2953-multeci-siginmaci-gocmen-nedir.Erişim tarihi:19 Aralık 2018.
Taneri G. Uluslararası hukukta mülteci ve sığınmacıların geri gönderilmemesi (Non-Refoulement) İlkesi [yayımlanmamış doktora tezi]. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku Anabilim Dalı; 2012.
Uyumaz A, Akdağ İ. Türk Özel Hukukunda Şiddet ve Israrlı Takip Kavramı İle Israrlı Takip Mağdurunun Korunması. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2018;19 (2):45-94.
Doğan R. Kadına Yönelik Şiddetin Bir Türü Olarak Israrlı Takip (Stalking) Kavramı ve Suçu. Ankara Barosu Dergisi. 2014; 2, 137-154.
Şamar B. Mağduriyet Bağlamında Adli Sosyal Hizmet ve Adli Görüşme Odaları: Eskişehir Adliyesi Örneği [yayımlanmamış doktora tezi]. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmet Anabilim Dalı; 2018.
Düvenci N. Mağdur hakları açısından şiddet mağduru kadının korunması [yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2007.
Spalek B. Crime victims: theory, policy and practice. Palgrave, 2th ed. 2017 DOI: https://doi.org/10.1057/978-1-137-50533-0
Meadows R. Understanding violence and victimization. Pearson, 7th ed. 2010
Aşık H. Viktimoloji. Çağın Polisi Dergisi. 2004; 27, 54-57, http://www.caginpolisi.com.tr/viktimoloji/
Breault KD, Kposowa AJ. The Effects of Marital Status on Adult Female Homocides in the United States. Journal of Quantitative Criminology. 1997; 13. 217-203. DOI: https://doi.org/10.1007/BF02221308
Kposowa AJ. The Effects of Occupation and Industry On The Risk of Homicide Victimization in The United States. Homicide Studies. 1999; 3, 47 – 77. DOI: https://doi.org/10.1177/1088767999003001004
Carcach C, Conroy C. Alcohol and Homicide: A Routine Activities Analysis. Research and Public Policy Series. 2001; 35, 183-201.
Broidy LM, Daday JK, Crandall CS, Sklar DP. & Jost PF. Exploring Demographic, Structural, and Behavioral Overlap Among Homicide Offenders and Victims. Homicide Studies. 2006,10, 155 – 180. DOI: https://doi.org/10.1177/1088767906288577
Özaşçılar M, Ziyalar N. Suç Korkusu: İstanbul’da Yaşayan 18–25 Yaş Grubu Üniversite Öğrencilerinin Mağdur Olma Riskleri Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi, Adli Bilimler Dergisi. 2009, 8 (1): 7-17.
Foa EB, Routbaum BO. Treating the trauma of rape: cognitive-behavioral therapy of PTSD. The Guilford Press. Newyork London, 1998.
Van Der Kolk B, McFarlane AC, Weisaeth, L. Traumatic stress: the effects of overwhelming experience on mind, body and society. The Guilford Press. Newyork London; 1996.
Van Der Kolk, B. Psychological trauma. American Psychiatric Publishing, 1987.
Sözer Y, Psikiyatride Kriz Kavramı ve Krize Müdahale. Kriz Dergisi. 1(1), 8-12.
Ersever H. Öğrenilmiş Çaresizlik. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi. 1993;26(2), 621-632.
Kümbül B. Çalışma Hayatında Öğrenilmiş Çaresizlik Olgusu [yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2002.
Maier SF, Seligman MEP and Solomon RL. Learned Helplessness: Theory and Evidence. Journal o f Experimental Psychology. 1976;105, 3-46. DOI: https://doi.org/10.1037//0096-3445.105.1.3
Tamer İ. Akut Stres Reaksiyonu. Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2018;9(3):220-3
Köroğlu E. Amerikan psikiyatri birliği, ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal Elkitabı (DSM-5). Hekimler Yayın Birliği, 2013.
Boeschotena M. Van Der Aa, N. et al. Development and Evaluation of the Dutch Clinician-Administered PTSD Scale for DSM-5 (CAPS-5). European Journal of Psychotraumatology. 2018;Vol:9 https://doi.org/10.1080/20008198.2018.1546085 DOI: https://doi.org/10.1080/20008198.2018.1546085
Ng T, Sorensen KL, Et al. Anger, Anxiety, Depression, and Negative Affect: Convergent or Divergent?. Journal of Vocational Behavior. 2019;110, 186–202. DOI: https://doi.org/10.1016/j.jvb.2018.11.014
Ebrinç S, Evren C, Başoğlu C, Çetin M, Semiz ÜB, Yılmaz V, Ağargün MY. Adli Gözlem İçin Gelen Suçlularda Sosyodemografik Özellikler, Kaygı, Öfke İfadesi ve Benlik Saygısının Kişilik Bozukluğu ile İlişkisinin Araştırılması, Düşünen Adam Dergisi. 2002;Cilt.15, Sayı.2, 97-103.
Şar V. Çoğul Kişilik Kavramı ve Dissosiyatif Bozukluklar. Psikiyatri Dünyası. 2000;(4), 7-11.
Öztürk E. Travma ve dissosiyasyon. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevleri, 2017.
Beşe E. Suç istatistiklerinde karanlık alan ve mağdurun rolü. Editör: Halil İbrahim Bahar, Suç mağdurları, Ankara, Beta Yayınları, 2006.
Wemmers J. Victims’ Experiences in The Criminal Justice System and Their Recovery From Crime, International Review of Victimology. 2013,19(3), 221–233. DOI: https://doi.org/10.1177/0269758013492755
Mağdura Yaklaşım Kılavuzu, Mağdur Hakları Daire Başkanlığı. Ankara, 2016, https://www.medikalakademi.com.tr/?get_group_doc=22/1458823956-magdura_yaklasim_kilavuzu.pdf
Dolu O, Uludağ Ş, Doğutaş C. Suç Korkusu: Nedenleri, Sonuçları ve Güvenlik Politikaları İlişkisi, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 2010; 65(1), 57-81. https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002154 DOI: https://doi.org/10.1501/SBFder_0000002154
Çoklar I, Solak N. Suç Korkusu: Tanım, Ölçüm ve Belirleyiciler. Nesne Psikoloji Dergisi (NPD). 2017; Cilt 5, Sayı 10, 311-328. https://doi.org/10.7816/nesne-05-10-06 DOI: https://doi.org/10.7816/nesne-05-10-06
Turanlı AM. Ceza Hukukunda Mağdur ve Mağdurun Korunması [yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Hukuk Anabilim Dalı, 2012.
Lau, Keneth J., Eileen C. Treacy. Forensic İnterviewing for Child Sexual Abuse. Editörler: Tina Maschi, Carolyn Bradly ve Kelly Ward. Forensic Social Work. New York: Springer Publishing Company. 167-179, 2009
Sheafor Bradford W, Horejsi Charles J. Sosyal hizmet uygulaması temel teknikler ve ilkeler (Çev. D. Baran Çiftçi vd.). Ankara: Nika Yayınevi, 2014
İndir
Yayınlanmış
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2022 Adli Tıp Bülteni
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Dergimiz ve bu internet sitesinin tüm içeriği Creative Commons Attribution (CC-BY) lisansının şartları ile ruhsatlandırılmıştır. Creative Commons Attribution Lisansı, kullanıcıların bir makaleyi kopyalamasına, dağıtmasına ve nakletmesine, makaleyi uyarlamasına ve makalenin ticari olarak kullanılmasına imkan tanımaktadır. CC BY lisansı, yazarına uygun şekilde atfedildiği sürece açık erişimli bir makalenin ticari ve ticari olmayan mahiyette kullanılmasına izin vermektedir.
