Anahtar Kelimeler
ihmal
ekolojik teori
önleme
Nasıl Atıf Yapılır
Öz
Amaç: Çocuk istismarı, çok boyutlu bir olgu olduğundan önleme çalışmaları planlanırken, risk ve koruyucu faktörler bireyle, aileyle, okulla, yaşanılan çevreyle ve politikalarla ilgili olmak üzere çok katmanlı biçimde elde edilmelidir. Bu çalışmada amaç, lise öğrencilerinde, istismarla ilişkili bu faktörleri betimlemektir.
Gereç ve Yöntem: Katılımcıların yaş ortalaması 15.69 (Ss=.96) olup, % 53.4’ü (n=353) kızdır. Rathus atılganlık envanterine ilaveten kullanılan anket demografik veriler, okul ve yaşanılan çevre, riskli davranışlar, aile ilişkileri/yaşantı tarzı, istismara açık kılan düşünce yapısı ve yakın çevrede istismar gözlemiyle ilgili sorular içermektedir.
Bulgular: Öğrencilerin %95.5’i (n=631) ailesiyle birlikte yaşamakta, %51.1’i (n=337) ekonomik durumunu orta/altı olarak nitelendirmektedir. Annelerin % 9.6’sı (n=59) ve babaların % 16.2 (n=104) üniversite mezunudur. Katılımcıların %60.1’i (n=397) okula toplu taşıma kullanarak geldiğini, %39.5’i (n=261) okula giderken kendisine kimsenin eşlik etmediğini bildirmiştir. Okul arkadaşlarından en az birkaç defa şiddet gördüğünü bildirenlerin oranı %40.7’dir (n=269). Atılganlık cinsiyet ve sınıfa göre farklılaşmamıştır. Ailenin terbiye yöntemleri üst sınıflardaki erkeklere, kızlara göre daha sert gelmekte, erkekler ailelerinin beklentilerini fazla bulmakta ve daha az takdir edildiklerini hissetmektedirler. Katılımcıların %43’ü (n=284) yakın çevrelerinde duygusal istismara uğrayan çocuk sayısını 3 ve daha fazla olarak tahmin etmiştir. Aynı tahmin fiziksel istismar için % 20.4’tür (n=135).
Sonuç: Sağlığa zarar verici madde kullanımı, okuldan kaçma davranışı, yaşanılan mahallede güvende hissetme durumu, okulda şiddete maruz kalma gibi faktörler sınıf ve cinsiyetten etkilenebilmektedir. İstismarın varlığının doğrudan sorgulanamayacağı durumlarda katılımcıların fiziksel/duygusal istismara uğrayan çocukların olduğu bir çevrede bulunup bulunmadığını anlamada okuldan kaçma davranışları, şiddet gösteren yakın arkadaşların bulunup bulunmadığı ve kişinin algıladığı arkadaş desteği değişkenlerinin incelenmesi yol gösterici olabilir.
Referanslar
Belsky J. Etiology Of Child Maltreatment: A Developmental-Ecological Analysis. Psychol Bull. 1993;114(3):413–34. https://doi.org/10.1037/0033-2909.114.3.413
Thornberry TP, Henry KL. Intergenerational Continuity in Maltreatment. J Abnorm Child Psychol. 2013;41(4):555–569. https://doi.org/10.1007/s10802-012-9697-5
Bogenschneider K. An Ecological Risk/Protective Theory For Building Prevention Programs, Policies, And Community Capacity To Support Youth. Fam Relat. 1996;45(2):127-138. https://doi.org/10.2307/585283
Saraw S. Child Protection: An Ecological Perspective To Assessment And Treatment [doctoral thesis]. Birmingham: University of Birmingham; 2009. 277 p.
Brown J, Cohen P, Johnson JG, Salzinger S. A Longitudinal Analysis Of Risk Factors For Child Maltreatment: Findings Of A 17-Year Prospective Study Of Officially Recorded And Self-Reported Child Abuse And Neglect. Child Abuse Negl. 1998; 22(11):1065-78. https://doi.org/10.1016/S0145-2134(98)00087-8
Appleyard K, Egeland B, van Dulmen MHM, Sroufe LA. When More İs Not Better: The Role Of Cumulative Risk İn Child Behavior Outcomes. J Child Psychol Psychiatry Allied Discip. 2005;46(3):235–45. https://doi.org/10.1111/j.1469-7610.2004.00351.x
Child Welfare Information Gateway. Risk and Protective Factors for Child Abuse and Neglect. February 2004. Available online at www.childwelfare.gov/preventing/programs/whatworks/riskprotectivefactors.cfm.
Meinck F, Cluver LD, Boyes M, Mhlongo EL. Risk and Protective Factors for Physical and Sexual Abuse of Children and Adolescents in Africa: A Review and Implications of Practice. Trauma, Violence & Abuse. 2014:1-27. https://doi.org/10.1177/1524838014523336
Meinck F, Cluver LD, Boyes M, Mhlongo EL. Risk and Protective Factors for Physical and Emotional Abuse Victimisation amongst Vulnerable Children in South Africa. Child Abuse Review. 2015:24; 182-197. https://doi.org/10.1002/car.2283
Hindley N, Ramchandani PG, Jones DPH. Risk Factors for Recurrence of Maltreatment: A Systematic Review. Arch Dis Child. 2006;91:744–752. https://doi.org/10.1136/adc.2005.085639
Tutty LM. The Revised Children's Knowledge Of Abuse Questionnaire: Development Of A Measure Of Children's Understanding Of Sexual Abuse Prevention Concepts. Social Work Res. 1995;19(2):112-120. https://doi.org/10.1093/swr/19.2.112
Lensvelt-Mulders G. Surveying sensitive topics. In: de Leeuw ED, Hox JJ, Dillman DA, editors. International Handbook of Survey Methodology. New York: LEA, Taylor & Francis; 2008. pp. 1-17
Voltan N. Rathus Atılganlık Envanteri Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Psikol Derg. 1980;3(10): 23-25
Jamieson S. Likert Scales: How To (Ab)Use Them. Medical Education. 2004;38: 1212-.1218. https://doi.org/10.1111/j.1365-2929.2004.02012.x
Quinlan, J.R. Simplifying Decision Trees. 1986. AI Memo 930, Massachusetts Institute of Technology Artificial Intelligence Laboratory.
Hastie T, Tibshirani R, Friedman JH, Franklin J. The Elements of Statistical Learning: Data Mining, Inference, and Prediction. Math Intell. 2004;27(2):83-85. https://doi.org/10.1007/BF02985802
Stith SM, Liu T, Davies LC, Boykin EL, Alder MC, Harris JM et. al. Risk Factors İn Child Maltreatment: A Meta-Analytic Review of the Literature. Aggress Violent Behav. 2009;14(1):13-29. https://doi.org/10.1016/j.avb.2006.03.006
Scher CD, Forde DR, McQuaid JR, Stein MB. Prevalence and demographic correlates of childhood maltreatment in an adult community sample. Child Abuse Negl. 2004; 28(2):167–180. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2003.09.012
Mulder TM, Kuiper KC, van der Put CE, Stams GJJM, Assink M. Risk factors for child neglect: A meta-analytic review. Child Abus Negl. 2018;77(July 2017):198–210. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2018.01.006
Liao M, Lee AS, Roberts-Lewis AC, Hong JS, Jiao K. Child maltreatment in China: An ecological review of the literature. Child Youth Serv Rev. 2011;33(9):1709–19. https://doi.org/10.1016/j.childyouth.2011.04.031
Schumacher JA, Smith Slep AM, Heyman RE. Risk Factors for Child Neglect. Aggress Violent Behav. 2001;6(2-3): 231-254. https://doi.org/10.1016/S1359-1789(00)00024-0
Jones DJ, Lewis T, Litrownik A, Thompson R, Proctor LJ, Isbell T et al. Linking Childhood Sexual Abuse and Early Adolescent Risk Behavior: The Intervening Role of Internalizing and Externalizing Problems. Abnorm Child Psychol. 2013 January ; 41(1): 139–150. https://doi.org/10.1007/s10802-012-9656-1.
Negriff S, Schneiderman JU, Trickett PK. Child Maltreatment And Sexual Risk Behavior: Maltreatment Types and Gender Differences. J Dev Behav Pediatr. 2015 ; 36(9): 708–716. https://doi.org/10.1097/DBP.0000000000000204.
Simantov E, Schoen C, Klein JD. Health-Compromising Behaviors: Why Do Adolescents Smoke or Drink? Arch Pediatr Adolesc Med. 2000;154(10):1025. https://doi.org/10.1001/archpedi.154.10.1025
Luster T, Small SA, Lower R. The Correlates Of Abuse And Witnessing Abuse Among Adolescents. J Interpers Violence. 2002;17(12):1323–40. https://doi.org/10.1001/archpedi.154.10.1025
Leslie LK, James S, Monn A, Kauten MC, Zhang J, Aarons G. Health-Risk Behaviors İn Young Adolescents İn The Child Welfare System. J Adolesc Health. 2010;47(1):26–34. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2009.12.032
Lansford JE, Dodge KA, Pettit GS, Bates JE, Crozier J, Kaplow J. A 12-Year Prospective Study of the Long-Term Effects of Early Child Physical Maltreatment On Psychological, Behavioral, and Academic Problems in Adolescence. Arch Pediatr Adolesc Med. 2002;156(8):824–830. https://doi.org/10.1001/archpedi.156.8.824
Hagborg JM, Berglund K, Fahlke C. Evidence For A Relationship Between Child Maltreatment and Absenteeism among High-School Students in Sweden. Child Abus Negl. 2018;75(August 2017):41–9. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2017.08.027
Kenny MC, Capri V, Thakkar-Kolar RR, Ryan EE, Runyon MK. Child Sexual Abuse: From Prevention to Self-Protection. Child Abuse Rev. 2008;17:36-54. https://doi.org/10.1002/car.1012
Cullen R, Lawlor M, MacIntyre D. Stay Safe Program Personal Safety Skills for Children User’s Handbook. 1998. Available from: http://www.staysafe.ie/PDFs/English/Users%20Handbook.pdf
Daro D, McCurdy K. Preventing child abuse and neglect: programmatic interventions. Child Welfare. 1994;73(5):405-430.
Paine M, Hansen D. Factors Influencing Children to Self-Disclose Sexual Abuse. Clin Psychol Rev. 2002: 22, 271-295. https://doi.org/10.1016/S0272-7358(01)00091-5.
Helweg-Larsen K, Schütt N, Larsen HB. Predictors and Protective Factors for Adolescent Internet Victimization: Results from A 2008 Nationwide Danish Youth Survey. Acta Paediatr. 2012;101(5):533–9. https://doi.org/10.1111/j.1651-2227.2011.02587.x.
Tian L, Liu L, Shan N. Parent-Child Relationships and Resilience Among Chinese Adolescents: The Mediating Role of Self-Esteem. Front Psychol. 2018;9:1030. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.01030
Kaya İ, Çeçen-Eroğul, AR. Ergenlerde Çocukluk Dönemi İstismar Yaşantılarının Yordayıcısı Olarak Aile İşlevlerinin Rolü. Eğitim ve Bilim. 2013;38(168):386-397
Arslan G, Balkıs M. Ergenlerde Duygusal İstismar, Problem Davranışlar, Öz-Yeterlik ve Psikolojik Sağlamlık Arasındaki İlişki. Sak Univ J Educ. 2016;6(1):8. https://doi.org/10.19126/suje.35977
Smetana, J. (1988). Concepts of self and social convention: Adolescents’ and parents’ reasoning about hypothetical and actual family conflicts. In M. Gunnar (Ed.), 21st Minnesota symposium on child psychology (pp. 79–122). Hillsdale, NJ: Erlbaum. Laurence S. We know some things: Adolescent-parent relationships in retrospect and prospect. J Res Adolesc. 2001;11(1):1–19. https://doi.org/10.1111/1532-7795.00001 den alıntıdır.
McKee L, Roland E, Coffelt N, Olson AL, Forehand R, Massari C, et al. Harsh Discipline And Child Problem Behaviors: The Roles Of Positive Parenting And Gender. J Fam Violence. 2007;22(4):187–96. https://doi.org/10.1007/s10896-007-9070-6
Rodriguez CM. Parent-Child Aggression: Association with Child Abuse Potential and Parenting Styles. Violence Vict. 2010;25(6):728–41. https://doi.org/10.1891/0886-6708.25.6.728
DiBartolo PM, Rendón MJ. A Critical Examination of the Construct of Perfectionism and its Relationship to Mental Health in Asian And African Americans Using A Cross-Cultural Framework. Clin Psych Rev. 2012;32: 139-152. https://doi.org/10.1016/j.cpr.2011.09.007
Madjar N, Voltsis M,Weinstock MP.The Roles of Perceived Parental Expectation and Criticism in Adolescents’ Multidimensional Perfectionism and Achievement Goals. Educ Psychol. 2015;35, 765-778. https://doi.org/10.1080/01443410.2013.864756
Ma Y, Siu A, Tse WS. The Role of High Parental Expectations in Adolescents’ Academic Performance and Depression in Hong Kong. J Fam Issues. 2018;39(9):1-18. https://doi.org/10.1177/0192513X18755194
Coulton CJ, Korbin JE, Su M, Chow J. Community Level Factors And Child Maltreatment Rates. Child Dev.1995;66(5):1262-1276. https://doi.org/10.2307/1131646
Coulton CJ, Korbin JE, Su M. Neighborhoods and Child Maltreatment: A Multi-Level Study. Child Abus Negl. 1999;23(11):1019–40. https://doi.org/10.1016/S0145-2134(99)00076-9
Maguire-Jack K, Showalter K. The Protective Effect of Neighborhood Social Cohesion in Child Abuse and Neglect. Child Abus Negl . 2016;52: 29–37. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2015.12.011
Guterman NB, Lee SJ, Taylor CA, Rathouz PJ. Parental Perceptions of Neighborhood Processes, Stress, Personal Control, and Risk for Physical Child Abuse and Neglect. Child Abus Negl. 2009;33(12):897–906. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2009.09.008
Molnar BE, Goerge RM, Gilsanz P, Hill A, Subramanian S V., Holton JK, et al. Neighborhood-level social processes and substantiated cases of child maltreatment. Child Abus Negl. 2016;51(1):41–53. https://doi.org/10.1016/j.chiabu.2015.11.007
Arslan G. Psikolojik istismar, Psikolojik Sağlamlık, Sosyal Bağlılık ve Aidıyet Duygusu Arasındaki İlişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2015;36:47-58
Wiebe DJ, Guo W, Allison PD, Anderson E, Richmond TS, Branas, CC. Fears of Violence During Morning Travel to School. J Adolesc Health. 2013; 53(1): 54–61. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2013.01.023
Bolger KE, Patterson CJ, Kupersmidt JB. Peer Relationships and Self-Esteem among Children Who Have Been Maltreated. Child Dev. 1998;69(4):1171–97. https://doi.org/10.1111/j.1467-8624.1998.tb06166.x
Bolger KE, Patterson CJ. Developmental Pathways From Child Maltreatment To Peer Rejection. Child Dev. 2001:72(2), 549-568. https://doi.org/10.1111/1467-8624.00296
Alikasifoglu M, Erginoz E, Ercan O, Uysal O, Kaymak DA, Ilter O. Violent Behaviour Among Turkish High School Students And Correlates Of Physical Fighting. Eur J Public Health. 2004;14(2):173-7. https://doi.org/10.1093/eurpub/14.2.173
Dergimiz ve bu internet sitesinin tüm içeriği Creative Commons Attribution (CC-BY) lisansının şartları ile ruhsatlandırılmıştır. Creative Commons Attribution Lisansı, kullanıcıların bir makaleyi kopyalamasına, dağıtmasına ve nakletmesine, makaleyi uyarlamasına ve makalenin ticari olarak kullanılmasına imkan tanımaktadır. CC BY lisansı, yazarına uygun şekilde atfedildiği sürece açık erişimli bir makalenin ticari ve ticari olmayan mahiyette kullanılmasına izin vermektedir.