Anahtar Kelimeler
hukuki ehliyet
adli psikiyatri
Nasıl Atıf Yapılır
Öz
Amaç: Medeni hukuk, çağdaş toplumlarda kişilere belirli hak ve ehliyetler tanımlamıştır. Fiil ehliyeti kişilerin haklarını kullanmasını, sorumluluklar edinebilmesini gerektiren hak ve ödevleri kapsamaktadır. Kişilerin çeşitli sebeplerle fiil ehliyetine sahip olmaması durumlarında hukuk sistemi uzman tıbbi bilirkişilerden görüş almaktadır. Çalışmamızda 18-65 yaş aralığındaki kişilerin hukuki ehliyetin değerlendirilmesi ve literatüre katkıda bulunmak amaçlanmıştır.
Gereç ve Yöntem: 01/01/2015 -31/12/2016 tarihleri arasında Adli Tıp Anabilim Dalı’na hukuki ehliyetin değerlendirilmesi için gönderilen hastalardan 18-65 yaş arasında kalanlara düzenlenen adli raporlar geriye dönük olarak incelendi.
Bulgular: İncelenen 108 olgunun yaşları 18-64 arasında değişmekteydi. Alınan anamnez, incelenen tıbbi evrak, yapılan tetkikler, testler ve ruhsal durum muayenesi neticesinde şahıslardan 56’sının (%51,9) TMK 405. madde kapsamında kısıtlanmasının, 3’ünün (%2,8) TMK 408. madde kapsamında isteği doğrultusunda kısıtlanabileceği, 11’inin (%10,2) TMK 406. madde kapsamında savurganlığı, kötü yaşam tarzı ve malvarlığını kötü yönetmesi sebebiyle kendisini ya da ailesini darlık veya yoksunluğa düşürme tehlikesinin belirlenmesi durumunda vesayet altına alınabileceği, 4’üne (%3,7) yasal danışman atanmasının uygun olacağı belirtilmiş olup, 34 (%31,5) kişi hakkında da vesayet altına alınmasını gerektirir bir halinin olmadığı kararı verildi.
Sonuç: Bu çalışmada, hukuki ehliyet açısından değerlendirilen 18-65 yaş aralığındaki kişilerde en sık mental retardasyon saptanmış olup bu durumun geriatrik popülasyondan farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Ayrıca elde edilen bulgular geriatrik olmayan yaş gruplarında hukuki ehliyetin değerlendirilmesinde özel bir yaklaşım sergilenmesi gerektiğini göstermektedir.
Referanslar
Soysal H. Adli Psikiyatri. İstanbul: Özgür Yayınları; 2012.
Kırbaş D. Adli Nöropsikiyatri: Nobel Tıp; 2016.
Koç N. Türk Medeni Kanunundaki Düzenlemeler Işığında Vesayet Hukukuna Genel Bir Bakış, DEÜHFD, 2005;7: 99-120
Cavlak M, Odabasi Balseven A, Akcan R, Yildirim MŞ, Lale A, Heybet ER, et al. Assessment of legal capacity in the geriatric population: a retrospective study. Turkish Journal of Geriatrics/Türk Geriatri Dergisi. 2014;17(4):350-355
Moye J, Marson DC. Assessment of decision-making capacity in older adults: an emerging area of practice and research. The Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences. 2007;62(1):3-11. https://doi.org/10.1093/geronb/62.1.P3
Bolu A, Toygar M, Pan E, Erdem M, Ünlü G. Bir eğitim hastanesi psikiyatri kliğinde adli olguların değerlendirilmesi; beş yıllık inceleme. Gülhane Tıp Dergisi. 2014; 56:1-4 https://doi.org/10.5455/gulhane.36271
Belli H, Ural C, Vardar MK, Tezcan B. Şizofrenide şiddet ve cinayet eylemi: risklerin değerlendirilmesi, önleyici tedbirler ve tedavide klozapinin yeri. Düşünen Adam Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Dergisi. 2011; 24:222-7. https://doi.org/10.5350/DAJPN2011240308
Demirel OF, Balcioglu I. Alkol ve Madde Bağımlılığında Ceza Sorumluluğu ve Fiil Ehliyeti. New Yeni Symposium 2015; 53:27-33 https://doi.org/10.5455/NYS.20150309011520
Copoglu US, Bülbül F, Kokaçya MH, Alıcı D, Taştan MF, Ünal A, et al. Adli psikiyatri polikliniğinde değerlendirilen olguların psikiyatrik tanıları, madde kullanım durumları, sosyo-demografik ve klinik özellikleri. New. New/Yeni Symposium Journal; 2014:52(1);1-6 https://doi.org/10.5455/NYS.20140827121119
Ozden SY. Adli Psikiyatri. Ankara: Nobel; 2015.
Tosun M, Çetin A, Konuk N. Alkol ve madde bağımlılığının adli psikiyatrik yönleri. Turkiye Klinikleri Journal of Psychiatry Special Topics. 2011;4(1):81-90.
Karbeyaz K, Akkaya H, Gündüz T, Urazel B, Kökçüoğlu MA. Yaşlılık Nedeniyle Düzenlenen Fiili (Hukuki) Ehliyet Raporları; Eskişehir Deneyimi. Adli Tıp Dergisi. 2013;27(1):10-6. https://doi.org/10.5505/adlitip.2013.93695
Savrun BM. Türkiye'de Adli Psikiyatri Uygulamaları. Turkiye Klinikleri Journal of Psychiatry Special Topics. 2011;4(1):60-6.
Arcese G, Drunat O, Arbault S, Gonthier R. Evaluation of the quality of medical certificates in the context of the opening of a measure of legal protection for adults over 60 years of age. Gériatrie et Psychologie Neuropsychiatrie du Vieillissement 2017:15(2);145-152. https://doi.org/10.1684/pnv.2017.0664
Kalenderoğlu, A, Yumru M, Selek S, Savaş HA. Gaziantep Üniversitesi tıp fakültesi adli psikiyatri birimine gönderilen olguların incelenmesi. Nöropsikiyatri Arşivi/Archives of Neuropsychiatry 2007; 44: 86-90
Dergimiz ve bu internet sitesinin tüm içeriği Creative Commons Attribution (CC-BY) lisansının şartları ile ruhsatlandırılmıştır. Creative Commons Attribution Lisansı, kullanıcıların bir makaleyi kopyalamasına, dağıtmasına ve nakletmesine, makaleyi uyarlamasına ve makalenin ticari olarak kullanılmasına imkan tanımaktadır. CC BY lisansı, yazarına uygun şekilde atfedildiği sürece açık erişimli bir makalenin ticari ve ticari olmayan mahiyette kullanılmasına izin vermektedir.