Anahtar Kelimeler
Kişilik Bozuklukları
cezai sorumluluk
Cezai Sorumluluk
adli psikoloji
Adli Psikoloji
Öz
Devlet gücünün en çarpıcı yönü olan “cezalandırma hakkı” ve bu doğrultudaki “ceza” kavramıdır. Cezada ölçü, suçlunun kasıt ve kusur derecesi ile işlenen suçun ağırlığıdır. Psikiyatrinin ceza hukukuna yardımcı olduğu nokta ise suçun manevi öğesinin gerçekleşip gerçekleşmediğidir. “Cezai Sorumluluk” kavramı bir ruh sağlığı uzmanı için açık ve belirgindir. Akut ya da kronik bir zihinsel hastalık hukuki anlamda da ispat edilebilir bir tanıdır. Ancak buradaki soru tanısal orijin de değildir. Hukuki ya da cezai sorumlulukta fonksiyonel azalmayı tespit etmektir. Adli psikiyatri uygulamalarına bakıldığında -belli başlı akıl hastalıklarından farklı olarak- kişilik bozuklukları, genel olarak cezai sorumluluğu ortadan kaldıran bir fenomen olarak görülmemektedir. Elbette suç davranışları sadece kişilik bozukluğu nedeniyle meydana gelmemektedir. Araştırma bulguları, kişilik bozukluklarının genetik yatkınlıkla beraber çevresel koşullar ve olumsuz yaşam deneyimlerinin etkileşimi ile meydana geldiğine işaret etmektedir. Peki bu genetik –ya da- diğer faktörler bir insanın cezai sorumluluğunu azaltmakta mıdır? Burada tartışılması gereken, kişilik bozukluğuna sahip şüphelilerin cezai sorumlulukları ile ilgili ruhsal değerlendirme sürecinde kullanılan ölçütlerin işlevselliğidir. Adli sürece bakıldığında tanı koyma işlemi için psikiyatrın elindeki en önemli enstrüman sınıflamadır. DSM IV tarafından tanımlanmış olsa da kişilik bozuklukları kriterlerinin hepsinin birden bugüne kadar tam olarak oturtulamadığı da görülmektedir. DSM sistemi kısmi hastalıkların yarattığı fonksiyonel işlev kayıpları ile ilgili olarak bilgi vermez dolayısıyla buradaki ilgili tanılar hukuki zeminde adli sorunları çözemez. Böyle bir durumda, kişilik bozukluklarının yol açtığı, sosyal normlara uyma yeteneğindeki azalmaya nasıl karar verilecektir?
Referanslar
Kocar, Y. İsnat Yeteneği, İsnat Yeteneğini Kaldıran Veya Azaltan Nedenler [Yüksek Lisans Tezi], Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kamu Hukuku (Ceza ve Ceza Usul Hukuku) Anabilim Dalı, 2007. 35,61p.
Öncü F, Sercan M. Ceza Hukukunda Adli Psikiyatri. Adli Psikiyatri Uygulama Kılavuzu. (Ed. M Sercan), Türkiye Psikiyatri Derneği, Ankara, 2007; p. 33-50
Alacakaptan, U. Suçun Unsurları. AÜHF Yayınları, No:263, Ankara, 1970; p.10
Geyran PÇ, Özdemir F, Uygur N. Teşhircilikte Ceza Ehliyeti. Düşünen Adam, 1994; 7 (3): 25-29
Bayındır S. Türk Ceza Hukukunda Akıl Hastalıkları ve Sonuçları. Legal Hukuk Dergisi, 2011; 9(99):17-27
Kinscherff R. Proposition: A personality disorder may nullify responsibility for a criminal act. J Law Med Ethics,2010; 38(4):745-759 https://doi.org/10.1111/j.1748-720X.2010.00528.x
Mohino S, Amadeo P, Itziar I. Personality disorders and criminal responsibility in the Spanish Supreme Court. J Forensic Sci, 2010;56 (1):150-154 https://doi.org/10.1111/j.1556-4029.2010.01558.x
Kröber, HL, Lau S. Bad or mad? Personality disorders and legal responsibility- the German situation. Behav Sci Law, 2000; 18(5):679-90
Gardner DL, Lucas PB, Cowdry RW. CSF Metabolites in borderline personality disorder compared with normal controls. Biol Psychiatr, 1990;28(3):247-254 https://doi.org/10.1016/0006-3223(90)90580-U
Brenner I. The characterological basis of multiple personality. Am J Psychoter, 1996; 50:154–166.
Stelton S, Ferraro FR. The effect of anxiety on the cognitive functioning in non- clinical schizotypal individuals. Curr Psychol, 2008; 27: 16-28 https://doi.org/10.1007/s12144-008-9021-2
Lymburner JA, Roesch R. Insanity defense: five years of research (1993-1997). Int J Law Psychiat, 1999; 22(3-4):213-240
Maner F, Kayatekin Z, Abay E, Saygılı S, Şener İ. Psikiyatrik Hastalıklar ve Suç. Düşünen Adam Dergisi, 1991; 4(1):6-13
Cloninger CR, Svrakic DM. Personality Disorders. In: Sadock BJ, Sadock VA (eds). Kaplan and Sadock’s Comprehensive Textbook of Psychiatry. 7th edition. Philadelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2000, p.1723–1764
Ziyalar A. Erişkin Psikopatolojisi. Yüce Reklam Yayın Dağıtım A.Ş.,İstanbul, 2006; p.310
Öztürk MO. Ruh Sağlığı ve Bozuklukları. Yedinci Baskı, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 1997
Yılmaz O. Psikopati Düzeyi Yüksek Antisosyal Kişilik Bozukluğu Tanılı Olgularda Ventromedyal Prefrontal Korteksin Difüzyon Tensor Manyetik Rezonans Görüntülenmesi ve Saldırganlık Düzeyi ile İlişkisi [Tıpta Uzmanlık Tezi], GATA, Haydarpaşa Eğitim Hastanesi, Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı; 2012. 5-17 p.
Ak İ, Sayar K. Antisosyal Kişilik Bozukluklarında Sosyobiyolojik Etkenler. Klinik Psikofarmokoloji Bülteni 2002;12:155-158
Kısa C, Yıldırım SG, Göka, E. Ataklık ve Ruhsal Bozukluklar.Türk Psikiyatri Dergisi, 2005; 16(1):46-54
Baykız AF. Antisosyal ve Borderline Kişilik Bozukluğu Olan Bireylerde Saldırganlık Davranışının Psikiyatrik Testlerle Değerlendirilmesi ve Biyolojik Değişkenlerle İlişkisinin Araştırılması: Kontrollü Bir Çalışma [Tıpta Uzmanlık Tezi] GATA Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Psikiyatri Anabilim Dalı, 2003.44-56 p.
Konuk N, Kökrek Z, Karadeniz H. Adli Psikiyatrik Uygulamalarda Tanı Geçerliği Kavramı. Türkiye Klinikleri Dergisi, Psychiatry- Special Topics, 2011;4(1):52-59
Frances AJ. Foreword. In J.Z. Sadler, O.P. Wiggins & M.A. Schwartz (Eds.), Philosophical Perspectives on Psychiatric Diagnostic Classification. Baltimore: Johns Hopkins University Press, 1994
Amerikan Psikiyatri Birliği, Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabı. Beşinci Baskı (DSM V), Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı’ndan çev. Köroğlu, E, Hekimler Yayın Birliği, Ankara, 2013
Regier DA, Former ME, Rae DS, Locks BZ, Keith SJ, Judd LL, Goodwin FK. Comorbidity of mental disorders with alcohol and other drug abuse results from ECA Study. JAMA, 1990, 264:2511-2518
Trull, TJ, Sher KJ, Minks-Brown C, Durbin J. Borderline personality disorder and substance use disorders: A review and integration. Clinical Psychology Review, 2000; 20:235-253 https://doi.org/10.1016/S0272-7358(99)00028-8
Yaluğ İ, Kocabaşoğlu N, Aydoğan G, Günel B. Obsesif Kompulsif Bozukluk ve Panik Bozuklukta Depresyon ve Kişilik Bozukluğu Komorbiditesi. Düşünen Adam Dergisi, 2003;16 (1):28-34
Deniz D. Suça Karışan Bireylerde Dissosiyatif Yaşantılar ve Çocukluk Çağı Travmalarının Sıklığı [Doktora Tezi], İstanbul Üniversitesi Adli Tıp Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü; 2015. 98 p.
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
Telif Hakkı (c) 2017 Adli Tıp Bülteni